Zo wordt uw onderneming economisch veerkrachtig

Of de marktontwikkelingen voor een bedrijf nu gunstig zijn of uitdagend, elke onderneming heeft te maken met radicaal veranderende economische omstandigheden. Denk aan de gestegen grondstofprijzen, de schaarste aan personeel, de hoge rentestand en onverhoedse schokken in de mondiale economie. Die explosie van uitdagingen vraagt om een gedegen aanpak voor beslissers.

Paradigma’s verschuiven

Elk afzonderlijk zijn het uitdagingen die managers de nodige kopzorgen geven, maar onderliggend is bovendien sprake van een paradigmaverschuiving. Ideeën die tot vorig jaar gemeengoed waren, zijn nu passé. Neem just-in-time management. Een producent van levensmiddelen had afgelopen jaar zo’n moeite om grondstoffen toegeleverd te krijgen, dat de fabriek tijdelijk moest worden stilgelegd. Als gevolg is die onderneming zijn voorraden gaan uitbouwen om een dergelijke calamiteit in de toekomst te voorkomen. Dat levert weer nieuwe uitdagingen op: zoals de vraag of die grondstoffen leverbaar zijn en hoe de toegenomen voorraadpositie wordt gefinancierd.

De centralisering van de toeleveringsketen is nog zo’n idée reçue in de economie. We hebben ondervonden dat ondernemingen die voor hun grondstoffen enkel van China afhankelijk zijn, kwetsbaar zijn. Veel bedrijven spreiden hun sourcing tegenwoordig over meer werelddelen. Maar dat laatste levert weer extra kosten op. Een van onze klanten had net zijn inkoop gecentraliseerd in China, toen bleek hoe gevoelig hij daarmee was voor een lockdown. Die onderneming heeft nu inkoopcentra in andere landen, wat een complex logistiek en inkoopsysteem oplevert, met verschillende brokers en agenten.

Financieel alert

Alertheid is dus geboden. Voorraadbeheer, personeelsbeleid, werkkapitaalmanagement – alles moet bijdragen aan de economische veerkracht van de onderneming. Dat vraagt om strategische keuzes, want al deze problemen komen voor in uiteenlopende sectoren. Zeker bedrijven die zwaar gefinancierd zijn kampen met een uitdaging. Een groot aantal ondernemingen heeft bovendien nog een achterstallige belastingschuld. Volgens cijfers van de Belastingdienst van oktober 2022 heeft van de 266.000 ondernemingen die bijzonder uitstel van belastingbetaling hebben aangevraagd, slechts acht procent zijn schuld geheel afgelost. Bijna vier op de tien bedrijven hebben achterstanden bij het aflossen.

Herfinancieringsaanvragen worden door banken kritisch bekeken. Nu de winsten onder druk staan en banken beduidend minder financiële vrijheid aan ondernemingen geven, vragen veel bedrijven hun aandeelhouders om een kapitaalinjectie. Deze cocktail van operationele, financiële en strategische uitdagingen vraagt om een grondige aanpak, die zich niet beperkt tot alleen de financiering. Expliciete en vaak moeilijke keuzes zijn nodig om de tegenwind het hoofd te bieden én een veerkrachtige marktpositie te bereiken.

Scherpe keuzes maken

De vraag is natuurlijk welke keuzes dat zijn. Om de juiste beslissingen te identificeren, hanteren we bij PwC een model. Voor ondernemingen die de regie kwijt dreigen te raken, is het verkrijgen van greep op de kasstroom de eerste prioriteit. Een financiële herstructurering kan voor deze bedrijven een uitkomst zijn. Voor deze en andere ondernemingen die zich niet acuut in de gevarenzone bevinden, zijn beslissingen op vier verschillende niveaus nodig.

Deze vier zaken vergen tegelijkertijd de aandacht van het management:

1. Strategisch herpositioneren;
2. De prestatie verbeteren;
3. De balans optimaliseren;
4. De invulling van impact en purpose optimaliseren.

Bij strategische herpositionering gaat het om de focus op de juiste product-marktcombinaties. Scherp uw businessmodel aan. Bent u een volumespeler of een specialist? Welke activiteiten stoot u af? In welke marktsegmenten lonkt de groei? Zorg dat u gericht investeert. En baken uw R&D-activiteiten scherper af. De snelheid van innovatie is hoger. Met hagel schieten werkt niet meer. U moet scherpere keuzes maken.

De inflatie beteugelen

Heeft de onderneming zijn focus scherp, dan is het zaak om de prestatie te verbeteren. Dat gaat om de operationele bedrijfsprocessen. Hoe ga ik om met processen rondom prijsstelling, kortingen, de aflevering en expeditie? Is het mogelijk de kosten verder op een slimme manier terug te brengen? Het doel is met kwalitatief goede omzet en lagere kosten de winst te verhogen.

In tijden van schaars personeel en hoge inflatie vraagt dat om een wendbaarheid van de in- en verkoopteams. Vooral het beteugelen van inflatie is eenvoudiger gezegd dan gedaan. Veel directies verkijken zich daarop. U hebt actueel inzicht nodig van de integrale kostprijs. Alleen daarmee kunt u gericht afnemers overtuigen van een passende prijsverhoging. Klanten bieden daarvoor doorgaans ruimte in de contracten, maar per klant vergt dat een passende afspraak. Dat is een studie op zich. En een kwestie van timing: wie als eerste de prijzen verhoogt, heeft de zwaarste onderhandelingen. Wie de laatste is, loopt weer grote risico’s ten aanzien van de kosten.

Een gezonde balans

En dan zijn er nog de harde financiële maatregelen. Het optimaliseren van het werkkapitaalbeheer, het kiezen voor de noodzakelijke investeringen. Het doel is een business case die gefinancierd kan worden. Als dat niet mogelijk blijkt, zal de schuldenlast aangepast moeten worden. Dit kan gebeuren door een kapitaalinjectie van de aandeelhouders of bijvoorbeeld door het afstoten van activiteiten ter versterking van de balans. Het is ook mogelijk tot een schuldafschrijving (inclusief de belastingschuld) te komen.’

Duurzame kansen

Een economisch veerkrachtige onderneming heeft ook met maatschappelijke keuzes te maken. Nieuwe wetgeving op ecologisch, sociaal-maatschappelijk en governance-gebied (ESG) maakt de missie en doelstelling een urgente bestuurskwestie. Dat wordt vaak gezien als een bedreiging, maar is in werkelijkheid een kans. Een onderbouwde intrinsiek gemotiveerde focus op duurzaamheid geeft u een voorsprong op de arbeidsmarkt, bij uw klanten en uw financiers. Beslissers die al deze zaken prioriteit geven, zijn de winnaars van morgen.’

Investeringen alom

Naast al deze maatregelen zijn investeringen juist nu broodnodig, vooral in digitalisering. Dit gaat bij veel bedrijven gepaard met het aanleren van nieuwe vaardigheden. Verandermanagement is dus nodig, wat een zeer intensieve investering in geld en tijd vraagt. Zo migreren veel bedrijven hun softwaresysteem naar de cloud of naar een andere digitale omgeving. In dezelfde periode moet de verslaggeving worden aangepast aan de nieuwste duurzaamheidswetgeving. Al deze investeringen moeten ervoor zorgen dat de onderneming ook in de toekomst bestaansrecht heeft. En dat zo de veerkracht verder toeneemt.’

Deze blog verscheen ook als artikel op ewmagazine.nl