Vrij verkeer van werknemers blijft een illusie

Voor veel werknemers met een kantoorbaan was 2020 een jaar van vrijwel permanent thuiswerken. Door de dagelijkse lunchwandelingen kennen we onze woonwijken inmiddels tot op de millimeter nauwkeurig. De aaneenschakeling van dagen die verdacht veel op elkaar lijken, maakt de gemiddelde kantoormens niet gelukkig, noch creatief. 

Verandering van omgeving doet werken

Nu het winter is, komt bij velen dan ook de vraag op: waarom verruil ik mijn zo bekende huis en buurtwandeling niet in voor het zonnige Portugal of Spanje? Sterker nog, er zijn inmiddels werkgevers met plannen om hun kantoren dicht te doen en hun mensen de mogelijkheid te bieden te wonen en te werken waar ze willen, mits de plek ongeveer in dezelfde tijdzone is en ze binnen 24 uur naar Nederland kunnen reizen.

Werken op afstand is goed mogelijk

Waarom niet? Corona heeft laten zien dat werken op afstand goed mogelijk is. Zelfs het creatieve proces hoeft er niet onder te lijden door de inzet van virtual reality, waardoor je toch met elkaar ‘fysiek’ kunt afspreken. 

Binnen PwC waren we hier al langer mee bezig, maar de pandemie heeft het proces zodanig versneld dat we beseffen dat ook na corona - en die dag komt er gelukkig - op afstand werken er gewoon bij hoort. Bovendien zal een verandering van omgeving en van spijs voor een boost zorgen als het gaat om welzijn en geluk en zo de daarmee gepaard gaande productiviteit verhogen. Ook vergroot het de talentpool waaruit je als organisatie kunt putten.

Europese wetgeving zorgt voor obstakels 

Tussen deze droom en de daad staan echter wetten en praktische bezwaren in de weg. Denk aan  de zo genoemde 183-dagenregeling, die bepaalt dat je belasting betaalt in het land waar je 183 dagen of meer werkt. Als we de fiscale- en socialezekerheidswetten in Nederland en Europa bekijken, zien we dat Portugal nog ver weg is.

Grote kans op dubbele belastingafdracht

Als iemand bijvoorbeeld arbeidsovereenkomst met een Nederlandse werkgever heeft, maar hij of zij in Portugal werkt en (tijdelijk) woont, is een ander sociaalzekerheidsstelsel en een ander fiscaal stelsel van toepassing. Met als potentiële uitkomst dat hij of zij wordt geconfronteerd met een dubbele belastingafdracht en/of complexe administratieve verplichtingen.

Grenzeloos werken binnen Europa blijft illusie

Daarnaast mag gevoelige data soms niet over landsgrenzen heen, omdat verslaglegging- en toezichtregels onvoldoende Europees zijn ingericht. Ook intellectueel eigendomsrecht is op Europees niveau onvoldoende ontwikkeld. En de fiscaliteit maakt dat grenzeloos werken binnen Europa, maar zeker daarbuiten, voor veel mensen helaas een illusie blijft. 

Benut de kansen die telewerken biedt 

Uiteraard staat op dit moment voor veel Europese leiders en de Europese Commissie de vrijheid van verkeer, goederen en werknemers minder hoog op de agenda dan het bestrijden van het coronavirus. Toch willen wij hen en de Nederlandse werkgevers aanmoedigen om werk te maken van het stroomlijnen van arbeidswetgeving, fiscaliteit en socialezekerheidsregelingen. 

Een belangrijke stap is het versoepelen van verdragen. Het zou een positief effect hebben op het welzijn en het geluk van vele thuiswerkende kantoormedewerkers en ook gunstig kunnen uitpakken voor de economieën van de zuidelijke lidstaten. 

Tot die tijd dromen wij weg met een cocktail achter het raam, waar een waterig winterzonnetje ons probeert te verwarmen.

Lees ook

• Upskilling en reskilling belangrijker dan ooit in post-coronatijd
• Nieuwe wereld. Nieuwe vaardigheden