Arbeidspotentieel onvoldoende benut door overregulering

Door de overregulering vanuit de politiek en overheid wordt het steeds lastiger om fundamenteel wat te doen aan de schaarste op de arbeidsmarkt. Natuurlijk is het belangrijk dat we de pensioenleeftijd verhogen, investeren in technologische ontwikkelingen en vaker fulltime gaan werken, zodat we de schaarste verkleinen. Maar de toenemende regeldruk vanuit de politiek en overheid maakt het er voor organisaties niet gemakkelijker op. 

Onevenwichtige verdeling op de arbeidsmarkt

Dat zit zo: hoogopgeleide talenten trekken nu vaak naar overheidsorganisaties, toezichthouders, zorginstanties en financiële instellingen. Dit zijn namelijk de partijen die er een hoop werk bij hebben gekregen door alle extra regels waar zij aan moeten voldoen. Mijn schatting is dat door overregulering op de gebieden van controle en compliance, enkele honderdduizenden hoogopgeleide talenten niet in banen terechtkomen waar ze net zo hard nodig zijn. Zodoende ontstaat er een onevenwichtige verdeling op de arbeidsmarkt. 

Taakverzwaring zorgt voor minder productiviteit op de werkvloer

Daarnaast neemt door de veelheid aan regels de productiviteit op de werkvloer fors af. Dat zien we ook terug in de cijfers. Mijn PwC-collega’s Selwyn Moons en Sander van Velthuizen deden onderzoek naar de productiviteit van medewerkers bij overheidsinstanties. Tussen 2015 en 2021 steeg de productiviteit met slechts drie procent, terwijl het aantal medewerkers met twaalf procent toenam. De dalende productiviteit is voor een deel toe te schrijven aan het feit dat ambtenaren een veel groter takenpakket hebben dan voorheen.

Geen bijdrage aan verbetering kwaliteit dienstverlening

Doordat veel medewerkers zich bezighouden met controle- en toezichttaken, dragen zij niet bij aan de verbetering van de kwaliteit van de dienstverlening. In andere sectoren, zoals in de zorg, merken ze dat het water tot aan de lippen staat. Zo zijn zorginstellingen jaarlijks 50.000 fte’s kwijt door de komst van honderden nieuwe regels. Ook banken moeten hiervoor veel meer medewerkers werven dan vroeger. Naar schatting zijn er in de bankensector de afgelopen twee jaar twaalfduizend nieuwe medewerkers gestart die zich uitsluitend met compliance- en controletaken bezighouden.

Arbeidsmarkt verdient een positiever perspectief 

Begrijp me niet verkeerd, want ik vind het belangrijk dat we goede regelgeving hebben om zaken als witwassen en fraude te bestrijden. Alleen door overregulering benutten we het arbeidspotentieel niet voldoende. Dit zorgt er op de langere termijn voor dat de economische groei in het gedrang komt. De arbeidsmarkt moet weer een positiever perspectief krijgen. We moeten daarom onderzoeken welke maatregelen echt nodig zijn, en welke gecalculeerde risico's we als maatschappij kunnen nemen. Bedrijven moeten op hun beurt kijken naar welke zaken ze kunnen automatiseren, zodat medewerkers minder belast worden met administratieve taken.

Bastiaan Starink is PwC-expert op het gebied van HR en arbeidsmarkt. Daarnaast is hij werkzaam als bijzonder hoogleraar Arbeidsmarkt, Pensioenen en Belasting aan de Tilburg University. Periodiek verschijnt zijn column in het Financieele Dagblad.