Menstruation Stations verhogen productiviteit en gelijke kansen in Amsterdam

Als partner en leader Sustainability Transformation Services bij PwC Advisory, werkte Wendy van juni tot en met december 2024 met een aantal collega’s pro bono samen met Neighborhood Feminists (NF) op het thema kansengelijkheid. Van de aanpak van NF raakten zij en de andere PwC’ers snel onder de indruk. Wendy: ‘NF pakt een schrijnende, ondergewaardeerde gezondheidsuitdaging, namelijk menstruatiearmoede, heel lokaal en praktisch aan. En vervolgens verbinden ze hun bottom-up werk in de stad met onderzoek naar de bredere impact van hun werk. Ze kunnen glashard aantonen dat hun inspanningen hebben geleid tot verminderde menstruatiearmoede in Amsterdam, en daardoor tot hogere arbeidsproductiviteit en meer kansengelijkheid, dus een meer inclusieve stad. Briljant. Wat deze kleine club neerzet op het gebied van sociale impactmeting is precies wat wij aan bedrijven willen leren.’

65 Menstruation Stations

Een belangrijk wapen in de strijd van Neighborhood Feminists tegen menstruatiearmoede zijn de Menstruation Stations die de stichting ontwikkelde: kleine zelfbedieningskastjes op 65 gemakkelijk bereikbare plekken in de stad Amsterdam, die door vrijwilligers gevuld worden met tampons en maandverband. NF-voorzitter en medeoprichter Tammy Sheldon: ‘Met de Stations voorzien we nu meer dan 3.500 mensen maandelijks van menstruatieproducten die ze zelf niet kunnen betalen.’

Kenmerkend voor de aanpak van NF was het onderzoek dat de stichting in 2022 initieerde: het eerste onderzoek naar de omvang van menstruatiearmoede in de geschiedenis van Amsterdam. Daaruit bleek dat 27 procent van de Amsterdammers die menstrueren in 2022 om financiële redenen had afgezien van het kopen van de benodigde producten. Onder jongeren was het percentage veel hoger en bleef bijna één op de vijf zelfs regelmatig thuis van school door gebrek aan menstruatieproducten. Teamlid Sara Foughali: ‘Ons onderzoek toonde aan dat duizenden mensen alleen menstruatieproducten kunnen kopen door te bezuinigen op andere primaire levensbehoeften zoals eten, en dat nog eens duizenden zich verlaten op alternatieve middelen, zoals toiletpapier of doeken – met alle gezondheids- en sociale risico’s van dien.’ 

Dertigduizend Amsterdammers beter af

Met die cijfers wist de stichting meteen politieke aandacht te krijgen voor een menstruatiearmoede initiatiefvoorstel dat ze hebben helpen ontwikkelen – en een subsidie van de gemeente Amsterdam. Tevreden was NF nog lang niet. In de zomer van 2024 volgde nieuw onderzoek, nu naar de impact van hun werk en naar de landelijke staat van menstruatiearmoede. De publicatie Code rood 2024 werd het grootste onderzoek ooit naar menstruatiearmoede in Nederland. De nieuwe meting liet onder meer zien dat het aantal Amsterdammers met menstruatiearmoede sinds de interventie in 2022-23 was gedaald van 27 procent tot veertien procent. Tammy: ‘Dat betekent dat bijna dertigduizend mensen in Amsterdam in 2024 beter voor hun gezondheid konden zorgen dan twee jaar eerder en niet meer maandelijks noodgedwongen – en bovendien vaak met gevoelens van schaamte en falen – moesten thuisblijven van school, werk of sociale activiteiten.’

Een levenslijn

PwC ging in 2024 bij NF om tafel zitten om de fondswerving van de stichting naar een hoger niveau te tillen. ‘Het doel was om de stichting te helpen met hun positionering,’ vertelt Wendy. ‘Naast de steun die NF ontvangt van de gemeente Amsterdam en de overheid, zagen we kansen om meer aandacht te trekken van bedrijven, dus corporate funding.’ Tammy: ‘De huidige politiek heeft minder geld over voor culturele en maatschappelijke organisaties als de onze. Dat maakt het werven van fondsen uitdagender dan het al was. De expertise en inbreng van PwC op dit punt zijn voor ons een levenslijn. Ze hielpen ons om onze visie en doelen om te zetten in een uitvoerbare strategie, die ons effectief op weg helpt naar onze doelen, zowel op de korte als de lange termijn.’ 

Een duidelijk verhaal

Wendy en haar team zijn optimistisch over de kansen van NF als fondsenwerver: ‘Hun aanpak maakt hen voor bedrijven een aantrekkelijke partner of donatieontvanger. Ze kunnen precies uitleggen op welk frictiepunt in de samenleving zij een verschil maken en hoe groot dat verschil is: welk menselijk en maatschappelijk verlies zij adresseren. Ze hebben een duidelijk verhaal voor bedrijven die hun sociale impact willen vergroten.’

Wendy voegt eraan toe dat de stichting een lichtend voorbeeld is voor bedrijven. ‘Veel bedrijven worstelen op dit moment juist met impactdoorrekening. Met calculatiemethoden voor onze impact op klimaat en natuur maken we snelle vorderingen; denk bijvoorbeeld aan CO2-metingen. Maar in het sociale domein lopen we achter. Te veel sociale duurzaamheidsrapportages gaan over hoeveel euro’s of uren er zijn geïnvesteerd, welke spannende interventies er worden uitgevoerd, of welke mooie doelen nagestreefd. Maar calculeren en aantonen welke bijdrage je levert aan welke vorm van sociale vooruitgang voor welke mensen, daar kunnen we nog grote stappen in maken. En met de komst van het Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD), dat uitvoerige sociale duurzaamheidsrapportage voorschrijft, is de tijd van mooie verhalen voorbij.’

Van liefdadigheid naar solidariteit

Tammy merkt op dat we sociale duurzaamheid niet gaan bereiken met liefdadigheid, maar met solidariteit: ‘Solidariteit betekent dat je je ook als bedrijf of non-profit afvraagt: in wat voor een stad of land willen wij wonen en werken? Welke pijnpunten en verbeterkansen gaan ons aan het hart? Welk daarvan is onderbelicht en past bij ons? Wees daar solidair mee. Dan zal een klein begin al snel verweven raken met het grotere verhaal van een mooiere samenleving.’

Volgens Wendy is dat de spijker op z’n kop: ‘Bedrijven denken inderdaad nog te veel dat sociale duurzaamheid een kwestie van liefdadigheid is. Maar liefdadigheid is niet schaalbaar: de grote sociale uitdagingen van nu gaan we er niet mee oplossen. Duurzaamheid, ook sociaal, moet geïntegreerd zijn in en voortvloeien uit onze bedrijfsmodellen. Een bedrijf dat vanuit kansengelijkheid en sociale duurzaamheid een behoeftegedreven model ontwikkelt, bouwt mee aan een betere toekomst. Wil je dat, dan zou ik zeggen: volg voorbeelden als dat van Neighborhood Feminists.’

Lees meer over Wendy’s visie in ons artikel ‘Toename sociale ongelijkheid vergt actie van bedrijfsleven’