Klimaat en Energie op de korte en de langere termijn

26/09/22

Het economisch perspectief voor 2023 is onzeker door grote schommelingen in energie- en grondstofprijzen en de oplopende inflatie. Het kabinet trekt voor de kortere termijn extra geld uit om de negatieve effecten te verminderen. Een voorbeeld is het tijdelijk prijsplafond energie dat huishoudens en bepaalde bedrijven zekerheid moet bieden.

Voor beleid op het gebied van klimaatverandering reserveert het kabinet voor de komende jaren 35 miljard euro. Naast beprijzing, normering en subsidies is er een breed scala aan nieuwe (concept)maatregelen op fiscaal gebied.

Voor de volledigheid merken wij op dat de Europese Commissie recent voorstellen heeft gedaan voor zowel een zogenoemde inframarginale heffing waarbij overwinsten van energiebedrijven die geen gas gebruiken voor het opwekken van elektriciteit kunnen worden afgeroomd (bij verdiensten boven 180 euro per megawattuur), als voor een solidariteitsbijdrage van de fossiele industrie. Hoe deze voorstellen precies gaan uitwerken is op dit moment nog niet duidelijk.

Op Prinsjesdag zijn veel stukken op het terrein van Klimaat en Energie verschenen. Naast de betreffende maatregelen in het Belastingplan 2023 en de parallelle wetsvoorstellen, is er een Kamerbrief over aanvullende maatregelen met betrekking tot de energierekening. Tevens zijn de concept-Klimaatnota en de Nota van Antwoord op het ontwerp-beleidsprogramma Klimaat gepubliceerd. Verder is het Wetsvoorstel wijziging Wet milieubeheer in verband met de overgangsperiode bij invoering mechanisme voor koolstofcorrectie aan grens (CBAM) verschenen.

Hieronder treft u een aantal (fiscale) beleidspunten uit de betreffende stukken van Prinsjesdag aan.

Belastingplan 2023

Structurele tariefaanpassingen in de energiebelasting vanaf 2024

Het kabinet voert vanaf 2024 tariefsaanpassingen in de energiebelasting door. Deze maatregelen zijn erop gericht de prikkel te vergroten om het gasverbruik te verminderen en om elektrificatie aantrekkelijker te maken. De wijzigingen hebben de volgende doelen:

het gebruik van aardgas ontmoedigen en de CO2-uitstoot dientengevolge beperken;
het verbruik van elektriciteit aantrekkelijker maken ten opzichte van het verbruik van aardgas en daarmee elektrificatie bevorderen;
een sterkere vergroeningsprikkel creëren voor partijen die in de hogere verbruiksschijven vallen;
het dempen van de stijging van de gasprijs die ontstaat door de bijmengverplichting van groen gas – reeds per 1 januari 2023; en
het vereenvoudigen van het fiscale stelsel.

Het kabinet stelt onder andere voor om vanaf 2024 stapsgewijs het tarief voor elektriciteit in de eerste verbruiksschijf te verlagen en het tarief voor aardgas in de eerste verbruiksschijf te verhogen.

De energiebelasting wordt minder degressief doordat de tarieven worden verhoogd in de tweede tot en met vierde verbruiksschijf voor aardgas. Daardoor komen de tarieven in de tweede en derde verbruiksschijf voor aardgas dichter te liggen bij het tarief voor aardgas in de eerste verbruiksschijf. Het tarief in de vierde verbruiksschijf voor elektriciteit wordt verhoogd. Hierdoor komt dit tarief dichter te liggen bij de tarieven uit de tweede en derde verbruiksschijf voor elektriciteit.

Kamerbrief aanvullende maatregelen energierekening

Compensatie energie-intensief MKB en overige sectoren

Het kabinet wil bedrijven die het nodig hebben helpen met liquiditeitsversterking en verduurzaming. Dat geeft MKB-ers de ruimte zich aan te passen aan de huidige situatie en beter toegerust te zijn op de toekomst.

Het tijdelijke prijsplafond zal ook voor een deel van de ondernemers helpen en afhankelijk van het gebruik een (klein) deel van de prijsstijging dempen. Daarnaast onderzoekt het kabinet de mogelijkheden voor de introductie van een specifieke subsidieregeling voor de energiekosten voor het energie intensieve MKB. Voor de uitvoering van een dergelijke specifieke subsidieregeling is de minister van Economische Zaken en Klimaat in gesprek met energieleveranciers.

Naast het stimuleren van investeringen van bedrijven in verduurzaming met extra middelen voor de Energieinvesteringsaftrek (EIA), willekeurige afschrijving milieu-investeringen (Vamil) en Milieu-investeringsaftrek (MIA), heeft het kabinet besloten op korte termijn de Borgstelling MKB-groen te publiceren waarbij financiers een hogere garantie kunnen krijgen dan bij de reguliere BMKB bij de financiering van verduurzaming van het MKB. Ook zorgt het kabinet voor versterking van de liquiditeitspositie bij bedrijven door overheidsgaranties te verschaffen op leningen (via de BMKB en de GO). Verder onderzoekt het kabinet wat de mogelijkheden zijn om met hogere garantiepercentages te werken bij deze garantieregelingen.

Concept-Klimaatnota en Nota van Antwoord op het ontwerp-beleidsprogramma Klimaat

Zakelijk wagenpark

Uiterlijk in het voorjaar van 2023 zal het kabinet besluiten nemen over nieuwe maatregelen voor verduurzaming, bijvoorbeeld over het stellen van grenzen aan de CO2-uitstoot voor een zakelijk wagenpark.

Elektrische personenauto’s

De subsidie voor de aanschaf van nieuwe- en gebruikte elektrische personenauto’s stopt in 2024 en de huidige fiscale stimuleringen, zoals de korting op de motorrijtuigenbelasting voor elektrische voertuigen, stoppen na 2025.

Het kabinet verwacht dat naar verwachting ook (stimulering)maatregelen ná 2025 nodig zijn. Dit is nodig om de klimaat sectordoelstellingen te bereiken, maar ook om consumenten en de sector zekerheid te kunnen bieden voor de langere termijn. Op dit moment worden verschillende scenario’s uitgewerkt voor de stimulering van elektrische personenauto’s.

Vrachtwagenheffing

Binnenlandse en buitenlandse vrachtwagens gaan (op zijn vroegst) in 2026 de vrachtwagenheffing betalen voor het gebruik van de Nederlandse wegen.De vrachtwagenheffing is inmiddels aangenomen door de Tweede Kamer.

Het kabinet kijkt in het kader van het ambitieuze klimaatdoel circulaire economie (CE) onder andere naar het vormgeven van een mogelijke heffing op nieuw plastic gemaakt uit fossiele grondstoffen.

Wetsvoorstel wijziging Wet milieubeheer in verband met overgangsperiode bij invoering mechanisme voor koolstofcorrectie aan grens (CBAM)

In de zomer hebben het Europees Parlement en de Raad van de Europese Unie hun onderhandelingsposities bepaald op zes van de ‘Fit for 55’-voorstellen, waaronder het Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM). Zie het PwC artikel “EU Fit for 55: Raad en EP klaar voor onderhandelingen”.

Na vaststelling van het pakket aan het einde van de zogenoemde trilogen (informeel overleg waarin delegaties van de Europese Commissie, het EP en de Raad van Ministers onderhandelen over wetgevende voorstellen) zal duidelijk worden wat meer exact de gevolgen van het Fit for 55-pakket op het Nederlandse nationale beleid zullen zijn.

In de aanloop naar de volledige werking van de Europese CBAM-verordening in 2026 zal naar verwachting vanaf 2023 een overgangsperiode gaan gelden voor de CBAM-sectoren (staal/ijzer, cement, kunstmest, aluminium en elektriciteit).

Het Nederlandse wetsvoorstel voorziet enkel in de bepalingen die nodig zijn gedurende de overgangsperiode van de Europese verordening. De overgangsperiode loopt naar verwachting van 1 januari 2023 tot en met 31 december 2025. Op een later moment volgt indien nodig een wetsvoorstel waarmee ook de bepalingen die naar verwachting in 2026 in werking treden ten uitvoer kunnen worden gebracht.

In het EU Commissievoorstel hebben importeurs van goederen die binnen het bereik van CBAM vallen in de overgangsperiode alleen een rapportageverplichting. Concreet dienen importeurs elk kwartaal te rapporteren over de hoeveelheid CBAM-goederen die zij hebben geïmporteerd en de emissies die daarmee gepaard gaan.

Met dit Nederlandse wetsvoorstel wordt de Nederlandse Emissieautoriteit (NEa) aangewezen als bevoegde autoriteit. Ook voorziet het in de bevoegdheid voor de NEa om met een last onder dwangsom aangevers van goederen alsnog te bewegen de noodzakelijke CBAM-rapportage aan te leveren of een bestuurlijke boete op te leggen indien wordt nagelaten die rapportage aan te leveren.