Versterkte én gerebrande organisatie
Heel snel groeien en toch pas op de plaats maken. Het klinkt tegenstrijdig, maar Rebottled weet er alles van. De Utrechtse start-up groeide in anderhalf jaar van drie naar tien medewerkers, kreeg een driehoofdige Raad van Advies aan haar zijde, maar stond de afgelopen tijd droog qua productie. Niet dat er geen vraag was naar Rebottled-glazen, integendeel: vorig jaar rond kerst was er een order van 40.000 glazen en bestellingen van 10.000 glazen waren eerder regel dan uitzondering. Maar het zoeken van versterking op marketing- en salesgebied én het betrekken en inrichten van een nieuwe productielocatie kregen voorrang. ‘Dat was even wennen’, bekent oprichter en mede-eigenaar Jermain van der Graaf. ‘We hebben enkele veranderingen doorgevoerd en wilden eerst alles op zijn plaats hebben om aan de vraag te voldoen. Lukt dat niet, krijg je negatieve geluiden rondom je merk. Dat willen we niet; vandaar onze keuze om de productie even stil te zetten en een nieuwe productielocatie up and running te krijgen. Ook hebben we de organisatie versterkt met marketing- en salespersonen en een rebranding doorgevoerd. Nu kunnen we de productie weer op gang brengen en zo snel mogelijk ons verhaal over heel Nederland verspreiden.’
Sociaal ondernemerschap
Het verhaal van Rebottled begint in 2016. Jermain van der Graaf studeert Economie en Bedrijfseconomie aan de Universiteit Utrecht als hij in aanraking komt met Enactus. Dit internationale samenwerkingsverband tussen studenten, het hoger onderwijs en het bedrijfsleven stimuleert studenten op ondernemende wijze maatschappelijke vraagstukken aan te pakken. De passie voor sociaal ondernemerschap ontluikt als Van der Graaf Kookeiland runt, een multicultureel cateringbedrijf. Van der Graaf: ‘Vrouwen met een vluchtelingenachtergrond kookten en verkochten gerechten uit hun moederland. Ik heb er een jaar aan meegewerkt, maar merkte dat veel input van mij moest komen. Ik stond vaak op cateringklussen en hielp mee met koken. Dit initiatief opschalen, was echt lastig. Stoppen, ging door mijn hoofd, maar aan de andere kant wilde ik heel graag ondernemen én duurzame impact maken.’
Wat kun je met wijnflessen doen?
Kookeiland ging op een laag pitje en Van der Graaf begon zijn afstudeerstage bij ING. Toch bleef het sociale ondernemerschap trekken. Dat er wel statiegeld op bierflesjes zat, maar niet op wijn- en sterkedrankflessen zette hem aan tot onderzoek. ‘Ik kwam erachter dat heel veel flessen uit het buitenland komen’, vertelt de jonge ondernemer. ‘Glas, dat zwaar weegt, weer terugsturen naar die fabrieken is niet duurzaam. Dat gaf mij te denken: wat kun je met wijnflessen doen? Sinds de jaren zestig maken we al verschillende dingen van glas: kunstwerken, lampenkappen en zelfs drinkglazen. Alleen de afwerking is nooit heel goed geweest en het gebeurde niet echt op grote schaal. Maar waarom eigenlijk niet? Voor de hele glasbewerking heb je machines, dus dan moet dit toch ook te doen zijn? Vooruit, dacht ik, ik ga het gewoon opstarten.’
Structurele impact
Contacten bij het Leger des Heils, die Van der Graaf nog had uit zijn tijd bij Kookeiland, vonden het een goed idee en wilden ermee aan de slag. Een pilot volgde, maar bleek makkelijker gezegd dan gedaan. ‘Ik moest stagelopen bij ING, mijn scriptie bleek erg lastig en uiteindelijk heb ik een halfjaar uitloop gehad om alles succesvol af te ronden’, vat Van der Graaf deze hectische periode samen. ‘Tijdens de pilot merkten we wel dat de deelnemers het superleuk vonden. Er was er één – Jan – een fanatiek verzamelaar. Hij vond het ook leuk om flessen te verzamelen en ging met ons mee naar Van der Valk om ze op te halen. En als er niet genoeg flessen waren, vond hij het logisch ze gewoon uit een glasbak te vissen. Jan had bij ons echt een plekje dat bij hem paste. En wij kregen de bevestiging dat we daadwerkelijk structurele impact konden maken.’
Erkenning uit de horecabranche
Hoewel horecaondernemers ook positief op de plannen reageerden, bevestigde het winnen van een Horecava Innovation Award – toegekend door specialisten uit de branche – pas echt dat de markt op Rebottled zat te wachten. Van der Graaf: ‘Daarvoor hadden we alleen Utrechtse horecaondernemers letterlijk met het glas in onze hand gevraagd: wat vind je ervan, zie je dit voor je in jouw zaak, hoeveel zou je ervoor willen betalen? Dat hielp ons op weg en het leverde verbeterpunten op. Zo bleken onze luxe glazen niet stapelbaar, wat voor kleine zaken onhandig kan zijn. Daar hebben we nu dus ook een oplossing voor.’
PwC’s Social Impact Lab
Een andere belangrijke ‘award’ die in de startperiode in de wacht werd gesleept was het winnen van PwC’s Social Impact Lab. ‘Dat gaf ons een boost’, herinnert Van der Graaf zich. ‘Het was een waardering en een aanmoediging dat Rebottled weleens een heel grote onderneming kan worden. De jury vond ons financiële plan heel uitgebreid; ze was er erg over te spreken dat wij als jonge start-up budget hadden gereserveerd voor het inhuren van externe adviseurs. Wat in de finale de doorslag gaf, was dat wij ons verhaal vol passie wisten over te brengen: wij hebben echt het idee dat ons glas het icoonproduct van de circulaire economie kan zijn. Als ik aan de circulaire economie denk, zie ik iemand die ons glas in de lucht steekt en staat voor de transitie eromheen.'
'PwC’s Social Impact Lab heeft ervoor gezorgd dat onze professionaliteit enorm is gestegen. Toen we wonnen, hielden we kantoor bij StudentsInc, een ondernemerscommunity op het Utrecht Science Park. Een mooie omgeving, maar wel met een hoge studentenkamervibe. En dat is best lastig als je steeds vaker met gemeenten en corporates om tafel gaat en serieus genomen wilt worden. Dat PwC als deel van de prijs twee jaar lang kantoorruimte beschikbaar stelt, was dan ook erg welkom. Door de verhuizing naar PwC kunnen we representatiever ogen voor grote partijen en sneller schakelen met de PwC’ers die ons twee jaar lang ondersteunen op juridisch, strategisch en financieel vlak.’
Groeien zoals wij willen
De pilotperiode van Rebottled bleek een succes. Toch stond de samenwerking met het Leger des Heils verdere groei in de weg. ‘We hadden het plan opgevat om in alle zestien werkvoorzieningen van het Leger des Heils door heel Nederland te gaan zitten’, vertelt Van der Graaf. ‘We voerden al gesprekken met enkele geïnteresseerde gemeenten, maar draaiden toen nog onvoldoende productie om het te realiseren. Daarbij lag de focus van het Leger des Heils op dagbesteding, terwijl wij mensen echt weer terug op de arbeidsmarkt wilden brengen. Onze waardevolle samenwerking ten spijt, konden we niet samen verder. Omdat we anders niet konden groeien zoals wij voor ogen hadden.’
Nieuwe start in de Rebottled Factory
Gesprekken met de gemeente Utrecht, omringende plaatsen en andere sociale werkvoorzieningen volgden. ‘UW, de grootste in Utrecht, was enthousiast en wilde met ons in zee. Net als de gemeente Stichtse Vecht’, vertelt Van der Graaf. ‘Van UW huren we nu een ruimte van 200 m2 voor onze nieuwe productielocatie Rebottled Factory en met Stichtse Vecht hebben we afgesproken dat we inwoners via Rebottled weer terug op de arbeidsmarkt proberen te krijgen. Medewerkers werken drie tot maximaal zes maanden bij ons en stromen dan door naar een reguliere baan of een doorstroomplaats binnen ons bedrijf, waar een ervaren kracht nodig is. Een jobcoach begeleidt hen in dat proces. Wat zou het ongelooflijk tof zijn als we komend jaar onze eerste productiemedewerker weer terug laten keren op de arbeidsmarkt.’
10.000 glazen per maand
Produceren, verandering teweegbrengen en sociale én duurzame impact maken. Daar draait het om bij Rebottled. Een nieuwe machine kan tot wel 20.000 glazen per maand fabriceren, omgerekend zo’n vier tot zes glazen per minuut. ‘Vooralsnog gaan we ervan uit dat we heel snel naar 10.000 glazen per maand gaan’, blikt Van der Graaf vooruit. ‘Het grootste deel van het productieproces is geautomatiseerd. De hoogte, de kleur, de dikte en de afwerking kunnen we instellen en testen. Dat neemt niet weg dat we ons productieproces zo inrichten dat onze medewerkers allerlei – ook technische – vaardigheden leren. Bovendien komen er qua logistiek steeds meer plekken bij het ophalen van de flessen en het verpakken en het bezorgen van de glazen.'
Samenwerking met horecaondernemers
'Hoewel horecaondernemers uit heel Nederland ons benaderen om samen te werken, is dat nu helaas nog niet haalbaar. We zijn vooral in Utrecht actief en hebben onlangs ons eerste elektrische busje aangeschaft, zo een als die van Picnic. Daarmee halen we bij Utrechtse horecazaken lege wijnflessen op, in speciaal daarvoor ontworpen kratjes. Twaalf flessen gaan erin, die vervolgens op onze productielocatie worden gewassen en van het etiket worden ontdaan. We sorteren ze, kijken wat de orders zijn en produceren de glazen, die we daarna nog een keer in een horecavaatwasmachine wassen. Dan zijn ze klaar om bedrukt te worden. In eerste instantie met ons eigen logo, maar binnenkort kunnen horecazaken ook hun eigen logo’s erop laten zetten.’
Statiegeld op wijn- en sterkedrankflessen
Daar blijft het overigens niet bij. Als het aan Rebottled ligt, wordt er straks bij het design van de wijn- of sterkedrankfles al meteen nagedacht over hoe je deze in de toekomst kunt upcyclen. ‘Het idee is nog pril, maar we hebben het hier zeker over met drankmerken’, aldus Van der Graaf. ‘Ook spreken we over praktische zaken, zoals de lijm die producenten gebruiken voor de etiketten. Als je wilt upcyclen, moet je die er wel goed af krijgen. Bij regelgeving omtrent verpakkingen lijkt het me logisch dat de regering na plastic ook naar wijn- en sterkedrankflessen gaat kijken. Wat mij betreft, brengen we echt die verandering teweeg, dat er statiegeld op wijn- en sterkedrankflessen komt. En dat wij dan dé partij zijn om ze vervolgens te re- of upcyclen.’
Europa, ontwikkelingslanden én consumentenmarkt
Een ander streven in de komende vijf jaar is opschaling naar Europa. Die potentie is er, volgens Van der Graaf. ‘Als ik in het buitenland over ons concept vertel, zijn de mensen enthousiast. In veel Europese landen zit er nog geen statiegeld op wat voor glaswerk dan ook of wordt er überhaupt niet gerecycled. In veel landen is nog heel veel winst te behalen. Misschien gaan we ook in ontwikkelingslanden aan de slag. We zetten nu een stichting op – Rebottled Foundation – en hopen dat we met onze blueprint ook daar veel impact kunnen realiseren. Verder willen we onze afzetmarkt uitbreiden naar de consumentenmarkt. We ontvangen nu al berichten van particulieren dat ze niet kunnen wachten totdat de glazen ook voor hen beschikbaar komen.’
