Innovatief extreme armoede te lijf

100WEEKS geeft donateurs de kans vrouwen in ontwikkelingslanden rechtstreeks te helpen

Het uitbannen van extreme armoede staat prominent op de lijst van duurzame ontwikkelingsdoelen van de VN. Maar het uitbannen van armoede lukt volgens Gitte Buch van 100WEEKS alleen als de hulpsector met innovatieve oplossingen komt.

100WEEKS innoveert op een disruptieve manier door met een op ICT en data gebaseerd businessmodel van micro-giving vrouwen te helpen die in extreme armoede leven. Een model dat bovendien snel en gemakkelijk is op te schalen.

Zichtbaar resultaat

Toen Gitte Buch onderzoek deed naar de rol van emoties bij het geefgedrag van mensen, was een veelgehoorde reactie van respondenten dat zij wel willen geven, maar geen resultaat zien. Buch: ‘Niet-zichtbaar resultaat of het melden van resultaat zonder bewijs dragen niet bij aan het vertrouwen. Ook bijvoorbeeld de discussie rond “de strijkstok” helpt daarbij niet. Met 100WEEKS maken wij het geven, en het resultaat ervan, persoonlijk en zichtbaar. Donateurs in Nederland geven via het online platform van 100WEEKS rechtstreeks mobile money aan een groep geselecteerde vrouwen in een ontwikkelingsland, die vervolgens zelf mogen bepalen hoe ze het geld besteden.’

Mobile money

Toen de mogelijkheid ontstond om via een mobiele telefoon geld te sturen, zagen Jeroen de Lange en Gitte Buch een kans om de goededoelensector te vernieuwen en richtten zij 100WEEKS op. Buch: ‘Door de snelle opkomst van mobiele telefonie, ook in Afrika, is er nu de mogelijkheid om op grote schaal kleine geldbedragen te verspreiden met mobile money. Dat is echt een revolutie in de goededoelensector. Want je kunt nu mensen waar ze ook wonen geld sturen tegen minimale kosten en je weet precies naar wie je het geld stuurt.’

Transitie goededoelensector

‘Bestaande goede doelen zijn ook bezig met innovatie, maar hebben het nadeel dat ze groter en minder flexibel zijn en hoge overheadkosten hebben’, zegt Buch. ‘100WEEKS streeft naar een grote impact, niet naar een grote organisatie. Als nieuwe, kleine en wendbare organisatie kunnen we eigenlijk blanco beginnen en daarom de innovatie bieden die de sector nodig heeft.

Bovendien is ons op ICT gebaseerde businessmodel van geld geven zonder condities gemakkelijk te dupliceren. We zijn met een pilot begonnen in Rwanda, maar breiden onze activiteiten in de toekomst uit naar andere landen. Om 100WEEKS verder te helpen opschalen, zijn we momenteel op zoek naar partners.’

Eerste pilot honderd weken

De eerste pilotgroep in Rwanda heeft nu net de eerste honderd weken achter de rug. Gitte Buch: ‘Ik was onlangs in Rwanda en een van de vrouwen zei me dat ze zich weer een deel van de gemeenschap voelt, omdat haar kinderen naar school gaan en zij zich beter kan kleden. De schaamte is weg en ze durft weer naar de kerk te gaan.
Een andere vrouw, Claudine, vertelde me dat het denkvermogen van mensen “op slot” gaat als elke dag een gevecht is om te overleven. Dit is een bekend verschijnsel dat verdwijnt zodra mensen weer in hun basisbehoeften kunnen voorzien. Ze kunnen dan beter nadenken, worden creatiever en gaan plannen maken.’

Ondernemerschap en coaching

De vrouwen beslissen zelf waar ze het gedoneerde geld aan uitgeven. Buch: ‘Zij weten zelf het beste wat goed voor hen is. Omdat het om kleine bedragen gaat, denken zij bovendien meer na over de besteding van het geld. Het blijkt dat de vrouwen het geld eerst besteden aan basisbehoeften, zoals eten en medicijnen.
Verder betalen zij schulden af, sturen ze hun kinderen naar school en knappen ze hun huis op. Vervolgens zie je dat de vrouwen gaan sparen en met dat spaargeld bijvoorbeeld vee, land of een naaimachine kopen, zodat ze kunnen gaan ondernemen.
Hiermee kunnen zij dus geld verdienen, ook na de periode van honderd weken. De vrouwen houden een huishoudboekje bij en krijgen financiële coaching. Je ziet nu ook dat vrouwen groepen vormen en elkaar tips geven.’

Vrouwen nemen langetermijnbeslissingen

Caritas selecteert voor 100WEEKS vrouwen die een idee of een plan hebben en daar actief mee aan de slag willen. ‘We werken alleen met vrouwen, omdat in de praktijk blijkt dat zij meer langetermijnbeslissingen nemen, terwijl dat bij mannen niet altijd zo is’, zegt Gitte Buch. ‘Vrouwen geven het geld uit aan hun gezin en het huishouden. Mannen worden wel betrokken en zijn bijvoorbeeld aanwezig bij de uitleg van het programma, maar de vrouwen beheren het geld.’

Van micro-giving naar microkrediet

Na die honderd weken kan het traject van micro-giving een vervolg krijgen in de vorm van een microkrediet. Buch: ‘Als je vanaf het begin geld zou lenen in plaats van geven, bouwen de vrouwen een schuld op terwijl ze nog bezig zijn met het vervullen van hun eerste levensbehoeften. Die uitgaven komen niet direct terug in de vorm van meer inkomen waarmee ze hun schuld kunnen aflossen. Pas als ze een basis hebben opgebouwd na honderd weken, is een aantal vrouwen klaar voor microkrediet.’

De partners van 100WEEKS zijn ervaren professionals, zoals ontwikkelingseconomen, reclamestrategen en sociale ondernemers. Ook partner worden van 100WEEKS? Stuur dan een e-mail aan Gitte@100weeks.org

Hoe werkt het?

100WEEKS stuurt het geld van een donateur automatisch door naar telecompartner Tigo Cash. Gitte Buch: ‘Elke week ontvangen de vrouwen uit ons programma een code waarmee ze bij een lokale agent van Tigo Cash acht euro contant kunnen ophalen. Het gaat dus vrijwel rechtstreeks en er zit geen overhead tussen. Omdat het om kleine bedragen gaat, is het systeem ook minder fraudegevoelig, want anderen zullen zich er niet zo snel mee bemoeien.’

De vrouwen worden vervolgens elke twee maanden gebeld en krijgen vragen voorgelegd die 100WEEKS heeft ontwikkeld met input van de Wereldbank en de Vrije Uuniversiteit. Buch: ‘Deze informatie wordt opgeslagen en die data geven we terug aan de donateurs. Zo kunnen zij honderd weken lang volgen wat er met hun geld gebeurt.
Behalve aan donateurs willen we de verzamelde data via een platform ook beschikbaar stellen aan anderen, zoals studenten, journalisten en onderzoekers. Maar ook organisaties als UNICEF of het World Food Programme zouden onze data kunnen gebruiken. In de toekomst willen we een sociale community creëren waar alle betrokkenen met elkaar in contact kunnen komen en kennis en ervaringen kunnen delen.’

100WEEKS onderzoekt het model van doneren via mobile money ook buiten het Afrikaanse continent. Buch: ‘We doen nu een pilot met een aantal vluchtelingen in Jordanië. Zij ontvangen gedurende twee jaar geld, zodat zij koopkracht hebben en hun kinderen naar school kunnen laten gaan. Dat levert sociale acceptatie op voor de vluchtelingen en voorkomt dat ze in totale armoede wegzakken. Als ze weer teruggaan, bijvoorbeeld naar Syrië, hebben ze een betere startpositie.’

Jeroen de Lange (oprichter 100WEEKS)

Jeroen de Lange heeft jaren in Afrika gewoond en gewerkt. Hij werkte onder meer voor de Nederlandse Ambassade en de Wereldbank. Na zijn terugkomst in Nederland was hij woordvoerder internationale samenwerking voor de PvdA in de Tweede Kamer. Op dit moment is hij verbonden aan THNK School of Creative Leadership en werkt hij als senior consultant voor de Wereldbank.

Gitte Buch (oprichter 100WEEKS)

Gitte Buch werkt op de scheidslijn van communicatie, marketing en fundraising. Na verschillende commerciële communicatiefuncties woonde zij een aantal jaar in Tanzania. De afgelopen vijftien jaar was zij actief bij diverse ontwikkelingsorganisaties, waaronder War Child. Om kinderen in achtergebleven gebieden een beter leven te geven, heeft Gitte Buch in Vietnam gezorgd dat er partnerschappen werden gesloten tussen UNICEF en diverse grote bedrijven.

Winnaar Social Impact Lab

100WEEKS was vorig jaar een van de winnaars van het Social Impact Lab van PwC. Dit is een jaarlijks initiatief om sociale ondernemingen een kickstart te bieden en te ondersteunen. De komende twee jaar mag 100WEEKS gebruikmaken van PwC-diensten en bestaat voor hen de mogelijkheid een beroep te doen op een lening van 50.000 euro. Vanaf 2 mei 2017 kunnen social enterprises zich inschrijven voor de challenge van 2017.

Marinus Wisselink (company secretary bij Tata Steel Nederland) is lid van de Raad van Toezicht van 100WEEKS

De RvT van 100WEEKS ziet erop toe dat de directie van 100WEEKS daadwerkelijk inhoud geeft aan de gestelde doelen. Als de organisatie goed op orde is, kan 100WEEKS de belofte van direct giving waarmaken aan zowel de donateurs als de ontvangers van het geld. Marinus Wisselink heeft in het verleden veel door Afrika gereisd en zag daar dat traditionele ontwikkelingshulp achterhaald is. Ook heeft hij zelf in social impact business ventures geïnvesteerd. ‘Veel geld geven en als buitenstaander vertellen hoe het moet, werkt niet’, zegt Wisselink. ‘Wat wel werkt is een beroep doen op de eigen verantwoordelijkheid van mensen. Dat doet 100WEEKS. De combinatie van eigen verantwoordelijkheid, slim gebruik van IT en een slank organisatiemodel betekent dat het baanbrekende businessmodel impact heeft en snel opschaalbaar is.’