EU-informatieaangifteloket voor de 15%-minimumbelasting (Pillar Two)

PwC Accountancy Insights berichtte eerder over de ontwikkelingen rondom de Global Minimum Tax en de invoering van de nieuwe regels in de EU en Nederland in een interview in maart dit jaar met Keetie Jakma en Edwin Visser, een eerder interview met Stef van Weeghel en Edwin Visser en een artikel van Josien Rond, Laura den Ridder, Pieter Ruige en Tjeerd van den Berg (Spotlight, jaargang 28 (2021), uitgave 3). In het najaar van 2023 berichtten Merel Mookhoek en ondergetekende over de ontwikkelingen. In het voorjaar van 2024 wijdde ondergetekende een bijdrage aan de Wet minimumbelasting 2024 en in dat najaar een bijdrage aan de mondiale ontwikkelingen op dat moment. PwC publiceerde enige nadere informatie over Pillar Two en de Wet minimumbelasting 2024 en de Pillar Two Country Tracker van deelnemende landen en de status van hun regelgeving in dit verband. In februari dit jaar schreven Stan Berings en Jurriaan Weerman over de toenemende complianceverplichtingen rondom Pillar Two. 

Inwerkingtreding

De EU-Richtlijn 2025/872 tot wijziging van de Administratieve Samenwerkingsrichtlijn (Directive on Administrative Cooperation, DAC), bekend als DAC9, is in werking getreden op 7 mei 2025. De nieuwe regels rondom DAC9 zijn opmerkelijk snel tot stand gekomen. De Raad nam het richtlijnvoorstel van de Europese Commissie van 28 oktober 2024 formeel aan tijdens de ECOFIN-vergadering van 14 april 2025, na op 11 maart 2025 over de richtlijn al politieke overeenstemming te hebben bereikt. Het Europees Parlement opinieerde op 12 februari 2025. De EU-Richtlijn verscheen op 6 mei 2025 in het Publicatieblad van de Europese Unie en trad een dag later in werking.

De snelheid waarmee de EU-lidstaten DAC9 tot stand hebben gebracht, toont de bij de EU-lidstaten gevoelde politieke urgentie. Ook de implementatietermijn is kort. De EU-lidstaten hebben tot 31 december 2025 de tijd om DAC9 in hun nationale wetgeving om te zetten. Voor de EU-lidstaten die op basis van artikel 50 van de EU-Richtlijn Pillar Two hebben gekozen voor uitstel van de implementatie van de minimumbelasting (Estland, Letland, Litouwen, Malta en Slowakije), wordt ook de toepassing van de maatregelen uit DAC9 uitgesteld. Het wetsvoorstel voor de implementatie van DAC9 in Nederland verschijnt naar verwachting met Prinsjesdag op 16 september 2025. Nederland zal de richtlijn implementeren via een wijziging van de Wet op de internationale bijstandsverlening bij de heffing van belastingen (WIB).

Éénloketsysteem

Met DAC9 regelen de EU-lidstaten de uitrol van het éénloketsysteem binnen de EU voor de indiening van de zogeheten bijheffing-informatieaangifte. Dit systeem is opgezet in het kader van de Global Tax Deal uit 2021, de mondiale politieke afspraken binnen het OECD/G20 Inclusive Framework on Base Erosion and Profit Shifting (IF) over de invoering van onder meer een wereldwijd 15%-minimumbelastingniveau per jurisdictie voor bedrijven met een jaaromzet van meer dan 750 miljoen euro (Global Minimum Tax, Pillar Two). Onderdeel van deze afspraken is dat wanneer een land niet zelf tot het minimumniveau belasting heft, andere landen bijheffend inspringen. Om de Global Minimum Tax te kunnen uitvoeren, is een internationaal afgestemd inlichtingenuitwisselingraamwerk nodig. DAC9 vormt in wezen het Europese onderdeel daarvan.

Indammen belastingontwijking en belastingconcurrentie

De bedoeling van de nieuwe regels is belastingontwijking door het bedrijfsleven en belastingconcurrentie tussen landen verder aan banden te leggen. Binnen de EU is de wereldwijde 15%-minimumbelasting per 31 december 2023 ingevoerd via de EU-Richtlijn Pillar Two van 14 december 2022. Nederland zette de EU-Richtlijn Pillar Two in nationale wetgeving om met de Wet minimumbelasting 2024 (Pijler 2; Wmb 2024). Internationaal hebben ongeveer 60 landen Pillar Two ingevoerd, of zijn daar op dit moment mee bezig.

Bijheffing-informatieaangifte

Onderdeel van de internationale afspraken uit 2021 over de 15% Global Minimum Tax is de introductie van de bijheffing-informatieaangifte, de zogenoemde GloBE Information Return (GIR). Bedrijven voor wie de minimumbelastingregels uit Pillar Two gelden, moeten de eerste bijheffing-informatieaangifte (over het eerste verslagjaar waarin Pillar Two van toepassing is, te weten het verslagjaar dat op of na 31 december 2023 aanvangt) uiterlijk 30 juni 2026 bij de belastingautoriteiten indienen. De jaren daarna moet deze bijheffing-informatieaangifte zijn ingediend binnen vijftien maanden na het betreffende verslagjaar. DAC9 omschrijft de bijheffing-informatieaangifte overigens als de Top-up Tax Information Return (TTIR).

De informatieaangifte is een binnen IF-verband ontwikkeld gestandaardiseerd geleideformulier dat bedrijven voor wie de nieuwe minimumbelastingregels gelden moeten invullen en verstrekken aan de belastingautoriteiten. Binnen de EU is de bijheffing-informatieverplichting van de groepsentiteiten waaruit de betreffende onderneming is opgebouwd vastgelegd in de EU-Richtlijn Pillar Two (artikel 44). DAC9 werkt deze bepaling verder uit. In Nederland is de verplichting voor groepsentiteiten voor het indienen van de bijheffing-informatieaangifte (BIA) opgenomen in Hoofdstuk 13 van de Wmb 2024.

Het moet worden opgemerkt dat de bijheffing-informatieaangifte geen belastingaangifte is waarmee de minimumbelastingverplichtingen worden geformaliseerd. De formalisering van de belastingverplichtingen van Pillar Two blijft een exclusieve aangelegenheid van de individuele landen waar de betreffende onderneming met zijn groepsentiteiten actief is. Ook binnen de EU blijven de EU-lidstaten de daadwerkelijke heffing van de minimumbelasting zelfstandig administratief regelen.

De informatieaangifte vervangt niet reeds bestaande of nieuw te ontwikkelen controlemogelijkheden en -bevoegdheden van de belastingautoriteiten. In de Pillar Two-implementerende landen en ook binnen de EU is het aan de individuele EU-lidstaten zelf om dit verder te regelen. Lokale belastingautoriteiten zullen bijvoorbeeld de mogelijkheid behouden om informatie uit te vragen bij groepsentiteiten. Belastingplichtige groepsentiteiten voor de minimumbelasting in Nederland, bijvoorbeeld, moeten volgens de geldende verplichtingen in de Nederlandse belastingwetgeving aangifte doen van de verschuldigde minimumbelasting (voldoening op aangifte). In Nederland volgt de indiening van de belastingaangifte twee maanden na het indieningsmoment van de bijheffing-informatieaangifte. In andere landen gelden op dit punt verschillende regels, ook binnen de EU.

EU-breed gecoördineerd informatieverzamelkader voor belastingautoriteiten

De bijheffing-informatieaangifte vormt een informatieverzamelkader, dat belastingdiensten helpt de door bedrijven aangeleverde Pillar Two-berekeningen te controleren, Pillar Two-bijheffingsverplichtingen vast te stellen en passende risicoanalyses uit te voeren.

Het gaat daarbij om te verzamelen informatie over:

• de multinationale onderneming en de groepsentiteiten waar deze uit is opgebouwd (‘general information’);
• de groepsstructuur en mutaties daarin (‘group structure’);
• de belastingdrukberekening (‘ETR computation’) en bijheffing (‘Top-up Tax computation’);
• de jurisdictionele toedeling van deze bijheffing (‘Top-up Tax allocation and attribution’).

Het idee is dat de belastingautoriteiten van de verschillende landen de door genoemde bedrijven aangeleverde gegevens vervolgens onderling zullen uitwisselen op basis van een multilateraal inlichtingenuitwisselingraamwerk. DAC9 schrijft voor dat de eerste onderlinge uitwisselingen tussen de belastingautoriteiten van de verschillende EU-lidstaten vóór 1 december 2026 tot stand komen. De jaren daarna vinden de inlichtingenuitwisselingen plaats binnen drie maanden na het verstrijken van de termijn voor het indienen van de bijheffing-informatieaangifte.

Met DAC9 werken de EU-lidstaten de bijheffing-informatieaangifte van het IF binnen de EU op gecoördineerde en consistente wijze nader uit. Het doel is zowel de aangifteverplichting inzake Pillar Two voor bedrijven als de inlichtingenuitwisseling tussen belastingautoriteiten te vergemakkelijken. De Nederlandse wetgeving lijkt goed voorgesorteerd om de richtlijn in nationale wetgeving om te zetten. Zo kent de Nederlandse wetgeving naast de aangifteverplichting al een delegatiegrondslag (art. 13.1 lid 8 Wmb 2024) voor een format voor het geleideformulier langs de binnen OESO-/IF-verband uitgezette lijnen. Het wetsvoorstel voor de implementatie van DAC9 via de WIB verschijnt als gezegd naar verwachting met Prinsjesdag op 16 september 2025.

Central filing en inlichtingenuitwisseling binnen de EU

DAC9 creëert de mogelijkheid voor bedrijven die binnen de reikwijdte van EU-Richtlijn Pillar Two vallen hun bijheffing-informatieaangifte op gestandaardiseerde wijze gecentraliseerd in te dienen (central filing). Bedrijven  kunnen dit onder DAC9 doen in de EU-lidstaat waar de uiteindelijke moederentiteit is gevestigd, of in de zogeheten aangewezen EU-lidstaat. De aangewezen EU-lidstaat is de EU-lidstaat waarin de betreffende onderneming een groepsentiteit heeft gevestigd die de onderneming aanwijst als bijheffing-informatieaangifte-indienende groepsentiteit. Op die manier hoeft het internationale bedrijfsleven niet in iedere EU-lidstaat afzonderlijk aangifte te doen. Uitgangspunt onder de EU-Richtlijn Pillar Two – dat wil zeggen zonder internationaal inlichtingenuitwisselingraamwerk – is dat de informatieaangifte moet worden ingediend in alle landen afzonderlijk waar de betreffende onderneming groepsentiteiten heeft gevestigd (local filing).   

DAC9 regelt vervolgens dat de EU-lidstaten de via de bijheffing-informatieaangifte aangeleverde gegevens en inlichtingen onderling uitwisselen. Uitwisseling moet plaatsvinden binnen drie maanden na indiening van de bijheffing-informatieaangifte door de betrokken groepsentiteit (zes maanden voor de eerste aangifteronde) en aan de hand van een gestandaardiseerd door de Europese Commissie te ontwikkelen digitaal formulier. Omdat de EU-lidstaten onder het DAC9-inlichtingenuitwisselingsraamwerk onderling inlichtingen uitwisselen, hoeven bedrijven die in de EU actief zijn niet in alle individuele EU-lidstaten waar zij groepsentiteiten gevestigd hebben bijheffing-informatieaangiften te doen, en kunnen zij hun aangifte binnen de EU gecentraliseerd indienen. De gedachte is zo binnen de EU voor het bedrijfsleven de administratieve lastendruk van Pillar Two wat te verminderen. Wel zullen bedrijven gehouden zijn in de EU-lidstaten waar zij actief zijn de belastingautoriteiten te informeren dat zij vanuit een van de andere EU-lidstaten een bijheffing-informatieaangifte tegemoet kunnen zien (kennisgeving; notification).

De inlichtingenuitwisseling binnen de EU onder DAC9 volgt de zogeheten ‘dissemination approach’, de verdelingsaanpak. Landen waar de informatieaangifte wordt ingediend delen alleen die informatie met andere landen die relevant is voor de vaststelling van de bijheffingsrechten van die landen. De richtlijn voorziet in mogelijkheden voor EU-lidstaten voor opvolgende informatieverzoeken, bijvoorbeeld wanneer EU-lidstaten voor de verificatie van de aangeleverde informatie menen dat aanvullingen nodig zijn. De aangezochte lidstaat moet dan de betreffende informatie uitvragen bij de betrokken groepsentiteit, om de opgehaalde nadere informatie vervolgens te delen met de uitvragende EU-lidstaat.

Format

DAC9 geeft in een bijlage bij de richtlijn nadere regels en handvatten over de vorm en de inhoud van de bijheffing-informatieaangifte, de wijze van indiening daarvan en de daarbij te verstrekken gegevens en inlichtingen. Doel hiervan is om het binnen OESO-/IF-verband ontwikkelde format binnen de EU verplicht te stellen. DAC9 incorporeert ook het zogeheten Transitional Simplified Jurisdictional Reporting Framework, een tijdelijk geldend vereenvoudigd informatieverzamelkader dat in 2023 binnen OESO-/IF-verband is ontwikkeld.

De richtlijn geeft de Europese Commissie mogelijkheden het format via uitvoeringshandelingen met de internationale afspraken in overeenstemming te houden. Mochten er nog wijzigingen komen vanuit het IF dan zullen de EU-lidstaten proberen deze via richtlijninterpretatie binnen DAC9-verband te laten doorwerken. Waar nodig zal de richtlijn moeten worden aangepast volgens de gebruikelijke EU-wetgevingsprocedure (richtlijnvoorstel Europese Commissie, aangenomen door Raad met eenparigheid van stemmen). De Raad en de Europese Commissie hebben aangegeven zich daarvoor te zullen inzetten.

Aansluitingen internationaal inlichtenuitwisselingsraamwerk

Vanuit een internationaal perspectief vormt DAC9 de EU-poot van het voorziene mondiaal werkende inlichtingenuitwisselingraamwerk inzake Pillar Two. Op 15 januari 2025 publiceerde het IF een actualisatie van de internationale bijheffing-informatieaangifte, de GIR, samen met enige nadere administratieve richtsnoeren, een geactualiseerde GIR XML-schema en gebruikershandleiding, en een GIR-uitwisselingraamwerk in de vorm van een zogenoemde Multilateral Competent Authority Agreement (MCAA). Deze MCAA vormt de internationale pendant van DAC9, maar dan op basis van het Verdrag inzake wederzijdse administratieve bijstand in belastingzaken (Wabb-verdrag; Convention on mutual administrative assistance in tax matters). De MCAA moet de voorziene gecentraliseerde indiening van de GIR (central filing) door bedrijven en de daaropvolgende internationale uitwisseling tussen belastingautoriteiten faciliteren.

Het binnen het IF ontwikkelde inlichtingenuitwisselingraamwerk is nog niet ter ondertekening voorgelegd. Op dit moment zijn er nog geen landen die het IF-raamwerk gebruiken voor de internationale uitwisseling van de bijheffing-informatieaangifte. Er zijn nog geen internationale overeenkomsten gesloten. Dit betekent dat bedrijven in internationaal verband vooralsnog in alle individuele Pillar Two implementerende landen afzonderlijk bijheffing-informatieaangiften zullen moeten gaan indienen (local filing). De voorziene gecentraliseerde aangifte-indiening is nu nog enkel binnen de EU geregeld. Internationale navolging moet worden afgewacht.

Met DAC9 hebben de EU-lidstaten een gecentraliseerd EU-informatieaangifteloket tot stand gebracht voor de 15%-minimumbelasting (Pillar Two). De Europese Commissie schrijft in een persbericht op 11 maart 2025 dat ‘[t]he rapid adoption of DAC9 emphasises the strong commitment of all Member States to ensuring the seamless implementation of Pillar 2’. Tegelijkertijd is het geen geheim dat Pillar Two afgelopen tijd internationaal onder grote politiek druk is komen te staan. Op 20 januari 2025 stapten de Verenigde Staten uit de Global Tax Deal. Andere grote landen zoals China en India hebben de minimumbelasting (vooralsnog) evenmin ingevoerd. Vanuit het IF wordt gecommuniceerd dat het politieke commitment om de Global Tax Deal uit 2021 tot een succes te maken nog altijd onverminderd groot is. Wat daar ook van zij, binnen de EU is de minimumbelasting werkelijkheid geworden. Bedrijven in de EU zijn gebonden aan fiscale en administratieve verplichtingen. Het verdient aanbeveling de ontwikkelingen nauwlettend te blijven volgen.