Het nieuwe perspectief van drinkwaterbedrijf Vitens

Het creëren van waarde breder dan het financiële resultaat

Marike Bonhof, nu voormalig CFO van drinkwaterbedrijf Vitens*, voelde er wel wat voor om de functie op haar visitekaartje te veranderen in ‘chief value officer’. ‘CVO klinkt misschien niet zo lekker, maar ik ben er wel van gecharmeerd. Het geeft veel beter aan waarmee ik bezig ben: het creëren van waarde die veel breder is dan het financiële resultaat.’

Vitens mag in Nederland gerust een koploper worden genoemd als het gaat om rapporteren volgens ESG. In gesprek met Marcus Looijenga, ESG-expert bij PwC, geeft Bonhof meteen aan ‘dat we er nog lang niet zijn’. Maar met PwC als accountant probeert het grootste drinkwaterbedrijf van Nederland wel zo transparant mogelijk zijn impact op mens en natuur zichtbaar te maken. De nieuwe strategie ‘Elke druppel duurzaam’ vormt daarbij de basis.

Schoon drinkwater niet meer vanzelfsprekend

‘Met het oog op toekomstige klimaatscenario’s en een toenemende watervraag moeten we anders nadenken over de inrichting en het beheer van het watersysteem’, legt Bonhof de gedachte achter de strategie uit. ‘Schoon drinkwater is in de westerse wereld voor veel mensen vanzelfsprekend. Je zet de kraan open en het stroomt eruit. Maar zo vanzelfsprekend is het inmiddels niet meer. Door de klimaatverandering wordt het leveren van drinkwater steeds meer een uitdaging. We moeten daarom met z’n allen voor een omwenteling in denken en doen zorgen.’

Om te beginnen binnen Vitens zelf, aldus Bonhof. ‘Vitens zorgt al 130 jaar voor water en tot voor kort keken we via onze waterleiding naar de wereld. We redeneerden vooral vanuit onszelf. De wereld is inmiddels veranderd. Om een brug te slaan tussen de huidige en toekomstige uitdagingen rondom de beschikbaarheid van water, moeten we samenwerken met andere partijen in het ecosysteem. Dat kost soms wat moeite, maar zorgt wel voor andere perspectieven en daarmee voor andere oplossingen. En die zijn nodig, want we kunnen niet blijven doen wat we altijd deden.’

Het begint met het creëren van bewustzijn

‘Een andere omgang met het watersysteem vraagt om een andere mindset. Niet alleen bij onszelf, maar ook bij stakeholders en collega’s in het veld die op wat voor manier dan ook met drinkwater te maken hebben. Daarbij is het belangrijk dat je de mensen meeneemt in je verhaal en ze erbij betrekt. We hebben onze mensen gevraagd hoe zij kunnen bijdragen aan de realisatie van de nieuwe strategie en dat ook onderdeel van de jaargesprekken gemaakt. Het gaat altijd eerst om het creëren van bewustzijn.’

‘Daarnaast’, vervolgt Bonhof, ‘hebben we gezorgd dat onze duurzaamheidsstrategie een integraal onderdeel is van onze sturing en verantwoording, en onze impact meetbaar gemaakt. Dan weet je of je op koers zit. Dat zichtbaar maken kan op verschillende manieren, maar wij hebben er uiteindelijk voor gekozen om het te monetariseren. Zo kun je een betere vergelijking maken met alle andere zaken die je ook in euro’s opschrijft. En vervolgens een betere afweging maken. Bijvoorbeeld bij het investeren in nieuwe installaties, die uiteindelijk wel voor minder CO2-uitstoot zorgen.’

Opzetten van duurzaamheidsverslaglegging

‘De accountants van PwC hebben ons erg geholpen bij de doorontwikkeling van onze duurzaamheidsverslaglegging. Allereerst door hun brede blik op duurzaamheid. Het gaat niet alleen om natuur en milieu, maar ook over sociale aspecten. Over diversiteit in de organisatie en over hoe je omgaat met mensen die hun drinkwaterrekening niet kunnen betalen. PwC heeft ons daarbij echt gestimuleerd door kritisch te blijven en te zorgen dat we samen een stap kunnen zetten.’

Geïntegreerde aanpak

Tegelijk merkt Bonhof op dat binnen de accountancy, en dus ook binnen PwC, nog te weinig sprake is van een geïntegreerde aanpak. ‘Voor de financiële verslaglegging en de duurzaamheidsverslaglegging wordt meestal nog met twee aparte teams gewerkt. Dat moet gewoon één team worden. Je merkt – en dat geldt ook voor ons – dat iedereen nog een beetje zoekende is als het om rapporteren volgens ESG gaat. Wellicht logisch als je bedenkt dat er nog geen standaarden zijn. Om dat proces te versnellen zie ik een belangrijke rol voor accountants.’

Op de slotvraag van Looijenga of ze nog tips heeft voor andere organisaties die over duurzaamheid willen rapporteren, zegt Bonhof: ‘Doordat er nu nog veel onduidelijk is, is het gevolg ook dat sommige bedrijven afwachten en nog niets doen. Dat is niet slim. Straks is er Europese regelgeving, moeten ze alsnog aan de slag en komen ze in tijdnood. Want je hebt wel wat tijd nodig om deze andere manier van denken en doen in het DNA van je organisatie te krijgen. Dus mijn tip: begin er nu mee!’

^{*Dit interview met Marike Bonhof vond plaats in de zomer van 2022, toen zij CFO was van drinkwaterbedrijf Vitens. Op dit moment is zij bestuurder bij woningbouwcorporatie Ymere, waar zij opnieuw verantwoordelijk is voor ‘finance & reporting’.}