Betaalvrijstelling definitief van de baan voor derde-dienstverleners?

Achtergrond

Casus

DPAS (‘Dental Plan Administration Services’) biedt tandheelkundige zorgarrangementen aan. Het betreft feitelijk afspraken tussen tandartsen en hun patiënten over het verstrekken van tandheelkundige zorg tegen een maandelijks bedrag dat via automatische incasso wordt geïnd. DPAS zorgt voor de administratie, de financiële afwikkeling en verzekeringsaspecten van deze zorgarrangementen.

DPAS voerde de diensten in eerste instantie enkel uit voor de tandartsen, een werkwijze zoals het Hof van Justitie van de Europese Unie (hierna: HvJ EU) heeft beoordeeld in een eerdere zaak - AXA UK. Het HvJ EU stelde in die zaak dat de dienstverlening in principe binnen de betaalvrijstelling zou moeten passen. Hiervoor is nodig dat de handelingen ‘kenmerkend en essentieel’ zijn voor de overgang van een geldsom en niet louter technisch of administratief van aard zijn. Het HvJ EU oordeelde desondanks dat de dienstverlening niet kan worden vrijgesteld omdat sprake is van de ‘invordering van schuldvorderingen’ dat expliciet is uitgesloten van de btw-vrijstelling.

Naar aanleiding van het arrest AXA UK heeft DPAS besloten de diensten ook (contractueel) te verlenen aan patiënten. Op deze wijze zou in de visie van DPAS een btw-vrijstelling van toepassing zijn, nu DPAS niet voor de tandartsen een schuld invordert maar zich in opdracht van de patiënten bezighoudt met het overmaken van gelden.

Prejudiciële vragen aan HvJ EU

De vragen die het Britse Upper Tribunal aan het HvJ voorlegde, waren in de kern de volgende:

1. Is de dienstverlening van DPAS, die van essentieel belang is voor de overmakingen van geld van de patiënten, een van btw vrijgestelde handeling in het licht van het bepaalde in o.a. Bookit en AXA UK (ook al wordt het geld uiteindelijk door een andere partij overgemaakt)?
2. Kan sprake zijn van het ‘innen van schuldvorderingen’ als de dienst van DPAS wordt verricht aan de patiënt? 

Conclusie A-G: geen vrijstelling btw

Op 21 maart 2018 concludeerde de A-G dat de diensten van DPAS administratief van aard zijn en niet de juridische en financiële wijzigingen meebrengen die kenmerkend zijn voor de overdracht van een geldsom. De btw-vrijstelling is dan niet van toepassing.

Het is in de visie van de A-G niet relevant dat de diensten formeel gezien door DPAS worden verleend aan de schuldenaar (de patiënt) en niet aan de schuldeiser van de betaling (de tandarts). Kijkend naar de economische realiteit c.q. de aard van de dienstverlening meent de A-G dat nog steeds sprake is van inning van schuldvorderingen.

Oordeel HvJ EU: geen vrijstelling btw

Het HvJ EU komt, net als de A-G, tot het oordeel dat DPAS niet de juridische en financiële wijzigingen teweegbrengt die kenmerkend zijn voor een overdracht van een geldsom.

DPAS verzoekt slechts de betrokken financiële instellingen tot overschrijving van bedragen: enerzijds verzoekt DPAS de financiële instelling van de patiënt een geldsom van de bankrekening van de patiënt naar die van DPAS over te schrijven, en anderzijds verzoekt DPAS haar eigen financiële instelling om dat bedrag – na inhouding van de eigen vergoeding – naar de bankrekening van de tandarts over te schrijven. Nu de overmaking steeds wordt voltooid door de financiële instellingen, zijn de handelingen van DPAS volgens het HvJ EU van administratieve aard. 

De handelingen van DPAS zijn volgens het HvJ EU vergelijkbaar met de verwerking van een kaartbetaling zoals in de zaak Bookit. Het HvJ vindt het voor dat oordeel van belang dat DPAS niet aansprakelijk is voor bijvoorbeeld geweigerde automatische incassobetalingen.