Zorg heeft behoefte aan alternatieve oplossingen
'De huidige verzorgingsstaat is opgebouwd toen tachtig procent van de bevolking betaalde voor de overige twintig procent', opent Titiaan Zwart, algemeen directeur van Mantelaar. 'Omdat die verhouding steeds schever groeit, is het moeilijk vol te houden. Er zijn verhoudingsgewijs minder werkende mensen ten opzichte van het aantal ouderen, waardoor het logisch is dat er minder geld is. De laatste twintig jaar is met de kaasschaafmethode steeds meer van budgetten afgehaald, terwijl de groep die thuiszorg nodig heeft alleen maar groeit. In plaats van het systeem te veranderen, is er alleen maar op budgetten gekort. Dat is niet de manier, vinden wij. De zorg heeft behoefte aan alternatieve oplossingen. Het uitgangspunt van Mantelaar is kwaliteitszorg voor minder geld. We willen dicht bij een ideale situatie komen, maar wel oog houden voor het kostenplaatje.'
Marktwerking binnen cure en care
Voor het onderdeel cure binnen de zorg ziet Zwart beperkte mogelijkheden voor echte marktwerking, omdat volledige keuzevrijheid voor de patiënt niet altijd mogelijk is. 'Binnen care, zoals de thuiszorg en nazorg na een ziekenhuisopname, kun je als patiënt wel zelf goed bepalen of de prijs-kwaliteitsverhouding goed is', zegt Zwart. 'Dat oordeel is belangrijk voor echte marktwerking. Je kunt dan met persoonsgebonden budgetten gaan werken, zodat patiënten zelf op zoek kunnen naar een aanbieder die bij hen past. Als die niet bevalt, kunnen ze weer ergens anders heen. Zo hebben aanbieders een grotere prikkel om de patiënt als koning te zien. Dat heb je minder in een aanbestedingscultuur.'
Betalingsstructuur belemmert innovatie
Titiaan Zwart en zijn collega en medeoprichter Barbara Groeneveld – office- en businessmanager bij Mantelaar – geven aan dat de huidige betalingsstructuren rond verzekeringsgeld voor veel thuiszorgorganisaties, maar eigenlijk voor alle organisaties in de zorg, een belemmering vormen om echt op een andere manier te gaan werken. Thuiszorgorganisaties hebben vaak een grote hoeveelheid klanten en ze worden betaald voor de uren waarin hun medewerkers zorg verlenen. Groeneveld: 'Voor Mantelaar geldt dit niet, want wij bedienen voornamelijk de particuliere markt en hebben klanten met persoonsgebonden budgetten. Zo zijn we flexibel, want we worden niet alleen door de verzekeraar of de overheid betaald. Daardoor zijn we ook niet aan zoveel regels gebonden, waardoor we sneller kunnen schakelen.'
Denken vanuit de klantvraag
'Wel moeten we actiever op zoek naar klanten', vult Zwart aan. 'Maar daardoor denken we weer meer vanuit de klant bij het vinden van de beste zorgoplossingen. Bij veel thuiszorgorganisaties moeten klanten zich aanpassen aan de planning van de organisatie, terwijl wij juist kijken naar de mogelijkheden om op een andere manier zorg te leveren. Het is niet zorg verlenen en daarnaast iemand langs sturen voor een beetje gezelschap. Wij combineren die twee. Waardoor we echt een relatie kunnen opbouwen met onze klanten.'
Kopje koffie en een praatje
De huidige thuiszorg kent vier soorten zorg: begeleiding, huishoudelijke hulp, persoonlijke verzorging en medische verpleging. Die categorieën zijn weer onderverdeeld, waardoor er veel verschillende mensen bij een thuiszorgklant over de vloer komen om al deze taken uit te voeren. Zwart: 'Die mensen blijven meestal maar tien minuten en hebben geen tijd om een relatie met zo’n klant op te bouwen. Aan de andere kant, als je zorgverleners breed inzet – zodat een klant minder verschillende mensen over de vloer krijgt – kan het voorkomen dat een dure verpleegkundige een boterham staat te smeren of moet stofzuigen. Bij Mantelaar zetten we daarom (para)medische studenten in die in een paar uur tijd uiteenlopende taken uitvoeren en daarbij genoeg tijd hebben voor een kopje koffie en een praatje.'
Kwaliteit van leven
Mantelaar vindt de kwaliteit van leven minstens zo belangrijk als een fysiek gezond leven. 'Er is veel meer tijd en aandacht nodig voor het verhogen van de levenskwaliteit van mensen', betoogt Barbara Groeneveld. 'Veel ouderen komen niet meer buiten. Omdat ze dat fysiek niet kunnen of dementerend zijn en de weg niet kunnen vinden. Iemand die ze even meeneemt naar een winkel of een terrasje is er vaak niet.'
Amerikaans onderzoek wijst uit dat ouderen minder snel in de zware zorgverlening terechtkomen als anderen meer tijd en aandacht voor hen hebben. Zwart: 'Een gelukkig mens is vaak ook een gezonder mens. Langer actief in het leven staan, langer thuis wonen, meer bewegen en minder eenzaamheid zorgen ervoor dat mensen gezonder blijven. Behalve dat dit heel fijn is voor de ouderen zelf, kan dit de samenleving ook heel veel geld schelen.'
Samenwerking met thuiszorginstellingen
Omdat Mantelaar door het werken met studenten de flexibiliteit kan bieden die grote thuiszorginstellingen zelf niet hebben, werkt de onderneming geregeld als onderaannemer samen met deze instellingen. Voor grote thuiszorgorganisaties is het vaak lastig om op een andere manier te gaan werken; zij hebben immers medewerkers in vaste dienst die zij al dan niet fulltime moeten inzetten. Groeneveld: 'Toch zien grote thuiszorginstellingen, net als wij, ook de problemen in de sector. We streven hen voorbij in flexibiliteit, maar op andere vlakken hebben we elkaar juist weer nodig. Bijvoorbeeld als het gaat om medische thuiszorg, want dat is heel goed te combineren met de zorg die wij bieden.'
On demand en over de grens in de toekomst
Mantelaar is op dit moment breed actief in Amsterdam, Utrecht en Rotterdam. De komende drie jaar wil de organisatie een begrip worden in alle zeventien Nederlandse studentensteden. De 24-uurszorg die Mantelaar biedt, is al landelijk, omdat studenten naar klanten buiten de stad kunnen reizen. De Zwart: 'Op termijn denken we onze diensten ook in het buitenland aan te gaan bieden, omdat vergrijzing een issue is dat in heel Europa speelt. Ook zien we mogelijkheden voor ondemanddiensten. Een nieuwe generatie ouderen vraagt hier steeds vaker naar. Als het bijvoorbeeld mooi weer is, wil een oudere die niet zelfstandig naar buiten kan toch graag een wandeling maken. Dan kan zo’n ondemandsysteem een uitkomst zijn. We zijn dit aan het onderzoeken. Op dit moment laten we met Mantelaar al zien dat het anders kan in de zorg. Met een goed proof of concept kunnen we andere zorgpartijen, maar ook verzekeraars, stimuleren om een andere richting in te gaan.'
Over Titiaan Zwart en Barbara Groeneveld
Titiaan Zwart, algemeen directeur van Mantelaar, is psycholoog. Hij koos uit idealisme voor de zorg. Maar in zijn functies binnen de (forensische) psychiatrie was hij vaak niet primair bezig met de patiënt, maar vooral met het draaien van productie door het schrijven van diagnose-behandelcombinaties. Teleurgesteld over de grote rol van de betalingsstructuur in de zorg, stapte hij over naar de ICT-sector. Maar Zwart bleef de zorgsector volgen en toen een bevriende huisarts vertelde over zijn minder goede ervaringen in de thuiszorg werd het zaadje geplant voor de uiteindelijke oprichting van Mantelaar in 2012.
Econome Barbara Groeneveld, office- en businessmanager bij Mantelaar, is bevriend met dezelfde huisarts. Zo kwam zij in aanraking met het idee voor het oprichten van Mantelaar. Na een carrière in de consultancy runde zij samen met haar man tien jaar lang een IT-consultancy- en detacheringsbureau. Het sociale aspect van Mantelaar trok haar aan, wat versterkt werd toen ze zag hoe hoog de druk op haar eigen moeder was toen deze mantelzorg verleende aan haar moeder.
Mantelaar, van start-up naar scale-up
Mantelaar is nu ruim vijf jaar actief en zag elk jaar het klantenaantal verdubbelen. Groeneveld: 'Ons uitgangspunt is om Mantelaar zo lean en mean mogelijk te houden. Ons product staat, maar omdat we nu meer medewerkers en klanten hebben, moeten we ook onze interne organisatie laten groeien. Die interne groei is nodig om een verdere professionaliseringsslag te maken en dat is nu voor ons een van de grootste uitdagingen. We zitten in de overgangsfase van start-up naar scale-up. In het begin deden we alles met z’n tweeën. Wel wisselden we kennis en ervaring uit met andere bedrijven hier in de start-uphub. Nu werken we met een heel team.' Zwart: 'In plaats van ín ons bedrijf werken we nu áán ons bedrijf.'
Mantelaar én PwC
Mantelaar staat ingeschreven bij social-enterprise.nl en zo kwamen Zwart en Groeneveld in aanraking met de onbezoldigde hulp die PwC biedt aan sociale ondernemingen. Zwart: 'We hebben dankbaar gebruikgemaakt van de tweehonderd uur gratis ondersteuning van PwC. Die hulp resulteerde uiteindelijk in een belastingovereenkomst met de fiscus die onlangs werd goedgekeurd.'
