Bijdragen aan het publieke debat

Via onze publicaties willen wij op basis van feiten en cijfers bijdragen aan het maatschappelijk debat. Wij doen daarom onderzoek naar maatschappelijk relevante thema’s zoals de energietransitie en het ondernemingsklimaat, en gaan daarover in gesprek met onze stakeholders.

Ontwikkelingen ondernemingsklimaat in kaart gebracht 

Wij doen regelmatig onderzoek naar het ondernemingsklimaat, omdat we zien dat het ondernemingsklimaat onder druk staat en onderdeel is van maatschappelijk debat. Met onderzoek, feiten en cijfers willen we eraan bijdragen dat dit debat onderbouwd en genuanceerd gevoerd wordt.  
 
Voor het tweede jaar op rij onderzoeken wij aan de hand van 65 indicatoren hoe het Nederlandse ondernemingsklimaat ervoor staat en zich verhoudt tot andere landen. Uit onze Business Climate Heatmap blijkt dat het Nederlandse ondernemingsklimaat sinds vorig jaar opnieuw is verslechterd. De oorzaken hiervan zijn onder meer een verslechterde politieke stemming rond bedrijven, meer economische beleidsonzekerheid en lagere scores op milieu, begrotingsbeleid en internationale handel als aandeel van het bbp. De Heatmap biedt ook aanknopingspunten voor verbeteringen. We hebben ons onderzoek gedeeld en besproken met stakeholders, zoals politici en beleidsmakers.

Feiten en effecten van wet- en regelgeving op uitvoeringsorganisaties 

In 2023 onderzochten wij de productiviteit van vijftig uitvoeringsorganisaties in Nederland. Die bleek tussen 2015 en 2022 met 14 procentpunt achter te blijven bij de productiviteit van het bedrijfsleven. De Tweede Kamer vroeg naar aanleiding van onze bevindingen de Algemene Rekenkamer om aanvullend onderzoek. Wij gingen in gesprek met verschillende uitvoeringsorganisaties, waarin zij ons wezen op de snel toegenomen regeldruk als verklaring. Daarop besloten wij nieuw onderzoek te doen. Daaruit blijkt dat dit inderdaad het geval is: uitvoeringsorganisaties hebben te maken met 147% meer regels, 88% meer uitzonderingen per regel en 105% meer verworvenheid van regelgeving. Wij hebben deze bevindingen gedeeld met politici en beleidsmakers.

Concurrentiepositie energie-intensieve industrie Noordwest-Europa

Samen met de World Energy Council hebben we de afgelopen twee jaar onderzoek gedaan naar de concurrentiepositie van de industrie in Noordwest-Europa. Deze industrie heeft het zwaar: productie daalt en fabrieken sluiten hun deuren. 
 
Uit het rapport van 2024 blijkt dat de kosten voor energie fors hoger liggen dan in andere regio’s zoals het Midden-Oosten en de VS. Toch betekent dit niet direct dat industriebedrijven onze regio gaan verlaten. Er liggen wel degelijk kansen, maar beleidsmakers moeten wel snel handelen. Wij hebben dit rapport aangeboden aan de toenmalig minister van Economische Zaken en Klimaat. 

In het onderzoek van 2025 hebben wij vier toekomstscenario’s geschetst voor 2040 aan de hand van drie thema’s: economische impact, milieueffecten en strategische autonomie. Ook doen we concrete aanbevelingen aan beleidsmakers, zoals marktwerking onder voorwaarde van volledige CO2-beprijzing en steviger Europees klimaat- en energiebeleid. 

Heatmap laat verslechtering ondernemingsklimaat zien

Analyse economische structuur: heruitvinden of afschalen

De goede welzijns- en welvaartspositie van Nederland staat onder druk doordat onze economie tegen verschillende grenzen tegelijk aanloopt. Denk bijvoorbeeld aan mondiale trends zoals vergrijzing en klimaatverandering en specifiek Nederlandse problemen zoals gebrek aan fysieke ruimte en de uitstoot van stikstof. Willen we als land onze ambities op het gebied van onder andere wonen, zorg en defensie waarmaken, is structurele economische groei noodzakelijk. Om dat te bereiken moet Nederland inzetten op sectoren die hoogproductief zijn en een beperkte ruimtelijke en ecologische voetafdruk hebben en niet afhankelijk zijn van laagbetaalde arbeid. Oftewel: meer doen met minder mensen en met minder beslag op schaarse productiefactoren.

We maakten een analyse van de economische structuur van Nederland. Het laat zien welke sectoren het best gepositioneerd zijn voor deze toekomstige groeiagenda. Het rapport ‘Future-proofing the Dutch economy’ laat tegelijkertijd zien welke sectoren zichzelf zouden moeten heruitvinden of als dat niet mogelijk blijkt, activiteiten zullen moeten afschalen. We zijn met verschillende stakeholders in gesprek gegaan over deze analyse. De minister van Economische Zaken deelde zijn reactie op ons onderzoek met de Tweede Kamer.

Semicon: een belangrijke motor van onze economie en innovatie 

De halfgeleiderindustrie is een belangrijke motor van onze economie en innovatie. Wij doen daarom regelmatig onderzoek naar deze sector. Denk aan knelpunten die we zien, nu en in de toekomst, en mogelijke oplossingsrichtingen. Onze inzichten delen we met stakeholders, met als doel het semicon-ecosysteem gezamenlijk verder te versterken. 

In 2024 onderzochten wij het ecosysteem van de halfgeleiderindustrie. Naast de grote internationale semiconspelers met hoofdkwartier in Nederland, is de sector in Nederland verbonden met zo’n driehonderd andere bedrijven en leveranciers die het succes van de grootste vijf mede mogelijk maken. Uit het onderzoek blijkt dat deze bedrijven zich steeds meer gaan richten op de semiconindustrie en dus steeds minder op andere industrieën die hoogwaardige technologieën nodig hebben, zoals de medische sector, defensie en lucht- en ruimtevaart. Dit leidt tot een verschraling van de Nederlandse economie en maakt individuele bedrijven kwetsbaarder.

In 2025 zoomden wij in op de uitgaven in onderzoek en ontwikkeling (R&D). Hieruit blijkt een toenemende R&D-kloof tussen de vijf grootste semiconbedrijven in ons land en de andere bedrijven binnen dit ecoysteem. Deze kloof is problematisch omdat een levendig segment van middelgrote bedrijven en start- en scale-ups fundamenteel is voor het langetermijnsucces en duurzame innovatiekracht van het hele ecosysteem.

Benchmark universiteiten en hogescholen

Benchmark universiteiten en hogescholen

PwC voert jaarlijks een benchmark uit om inzicht te geven in hoe de Nederlandse universiteiten en hogescholen ‘scoren’ in internationale en nationale ranglijsten op gebied van onder meer onderzoek en studenttevredenheid. De rapportage geeft verder inzicht in personele en financiële kengetallen, opbrengststromen, financiering van huisvesting en actuele maatschappelijke thema’s. Het is daarmee een handig hulpmiddel voor politici en beleidsmakers.

Knelpunten in saneringsbeleid

Ieder jaar publiceren wij de Bijzonder Beheer Barometer: een onderzoek waarin we herstructureringsexperts vragen naar de belangrijkste trends en ontwikkelingen op het gebied van faillissementen en bijzonder beheer dossiers. In de meest recente versie hebben we twee knelpunten in het saneringsbeleid belicht, die, als ze worden aangepakt, kunnen helpen om onnodige faillissementen door coronaschulden te voorkomen. Ten eerste is de eis dat elke schuldeiser evenredig moet bijdragen aan de sanering vaak niet uitvoerbaar. Ten tweede vereist het beleid dat resterende belastingschulden binnen twaalf maanden na herstructurering worden terugbetaald, wat voor bedrijven onrealistische betalingsverplichtingen met zich meebrengt. Deze knelpunten zijn besproken met politici en beleidsmakers.

Onze Denktank Energietransitie 

De energietransitie en de klimaatdoelstellingen behoren tot de grootste uitdagingen in Nederland en internationaal. De grootschalige transitie van ons fossiele energiesysteem naar een CO2-vrij duurzaam energiesysteem is een complexe opgave waarmee de komende jaren enorme investeringen gemoeid zijn. Naast de grote financiële opgave, heeft dit ook invloed op hoe bedrijven opereren, en hoe de overheid haar rol invult als wetgever, beleidsmaker en toezichthouder.

Met de Denktank Energietransitie willen wij een bijdrage leveren aan de klimaatdoelstellingen en de energietransitie en onze denkkracht inzetten om met concrete oplossingen te komen. 

Heb je vragen? Neem contact met ons op

Contact

Monique de Jong

Woordvoerder, PwC Netherlands

Tel: +31 (0)64 329 88 53

Volg ons