Het rapport Business Climate Heatmap 2025: Measuring Dutch business climate trends laat aan de hand van 65 indicatoren de ontwikkeling van het ondernemingsklimaat in Nederland zien van 2013 tot en met 2024. Hoofdeconoom Barbara Baarsma van PwC: “Als we de overall score gebaseerd op alle indicatoren bekijken, zien we dat het ondernemingsklimaat tussen 2013 en 2018 verbeterde, maar daarna verslechterde. Vooral de laatste drie jaar is dat het geval. In 2024 ligt de score ruim onder het niveau van 2013, het jaar waarin de Nederlandse economie nog herstellende was van de financiële crisis. Daarmee is niet langer sprake van een tijdelijke terugval, maar van een structurele trend die vraagt om aandacht en actie.”
In 2023 waren er 26 indicatoren die laag tot zeer laag scoorden en in 2024 is dat aantal gestegen tot 31. De verdere verslechtering tussen 2023 en 2024 hangt samen met meerdere factoren, waaronder de verslechterde politieke stemming rond bedrijven, meer economische beleidsonzekerheid en de lagere scores op milieu, begrotingsbeleid en internationale handel als aandeel van het bruto binnenlands product.
Kloof met koplopers zoals Zwitserland groeit
Hoewel Nederland sinds 2018 nog steeds in de top vijf van de tien geanalyseerde landen staat, groeit de kloof met de koplopers. “We analyseren landen die cultureel en economisch op Nederland lijken en waarmee Nederland concurreert als vestigingsplaats voor internationale bedrijven. Gemiddeld scoort het Nederlandse ondernemingsklimaat beter dan de Verenigde Staten, maar als we per categorie kijken scoort de VS bijvoorbeeld weer beter op belastingen,” aldus Baarsma. Het effect van het aantreden van de tweede regering-Trump is nog niet zichtbaar, doordat de data in het onderzoek loopt tot 2024. “Deze resultaten zijn geen garantie voor de toekomst. Maar ik durf de voorspelling wel aan dat we volgend jaar een 'Trump-effect' zullen zien. Dat zal in verschillende indicatoren zichtbaar zijn.”
Uit een aparte analyse met Singapore - met circa 45 van de 65 indicatoren - blijkt dat Singapore in alle zes categorieën van het ondernemingsklimaat ver voorloopt op Nederland. Sinds 2013 is de kloof niet alleen gegroeid, maar meer dan verdrievoudigd. Het meest opvallend vindt Baarsma de voorsprong van Singapore op het gebied van veiligheid en risicobeheersing. “Waar Nederland kampt met stijgende geopolitieke risico’s en kwetsbaarheden voor natuurrampen, scoort Singapore structureel beter op deze fronten. Zelfs in domeinen waar Nederland traditioneel sterk wordt geacht, zoals infrastructuur, human capital en innovatie, laat Singapore een consistent hogere score zien. Relevant omdat beide landen vergelijkbare uitdagingen kennen: beperkte fysieke ruimte, een open economie en een sterke internationale handelspositie.”
Ondernemingsklimaat cruciaal voor welvaart en welzijn
Agnes Koops, voorzitter van de raad van bestuur van PwC Nederland, hoort dezelfde zorgen over het ondernemingsklimaat bij klanten. Naast het (toekomstige) kabinet, roept zij ook ondernemers op om de schouders onder verbeteringen te zetten. 'Nederland heeft veel kennis en innovatiekracht, en het benutten daarvan is essentieel. Naast elkaar op verantwoordelijkheden aan te spreken, is het belangrijk dat we samenwerken aan oplossingen. Op verschillende thema's uit onze business climate heatmap kunnen zowel bedrijven als de overheid bijdragen om Nederland vooruit te helpen. Neem bijvoorbeeld regio Eindhoven, waar zowel overheid als bedrijven de handen ineenslaan voor onder meer woningbouw, onderwijs en mobiliteit. Een prachtig voorbeeld van hoe we die samenwerking in kunnen vullen.”
Over het rapport:
In het rapport staan alle indicatoren, onderverdeeld in categorieën weergegeven in de Business Climate Heatmap, waardoor in één overzicht duidelijk is waar het Nederlandse ondernemingsklimaat tussen 2013 en 2024 is verslechterd dan wel verbeterd. In de publicatie is ook een media-analyse toegevoegd die laat zien in hoeverre de zorgen over het ondernemingsklimaat worden gereflecteerd in de pers.
Benieuwd naar de volledige Business Climate Heatmap?
Contact
Volg ons
