AI kan in potentie voor meer banen zorgen dan het kost

Uit onze analyse blijkt onder andere dat het aantal vacatureplaatsingen in Nederland tussen 2020 en 2022 met 123 procent is toegenomen, na 2022 is een lichte afname zichtbaar. ‘AI verandert weliswaar de arbeidsmarkt, maar verdringt – nog – niet massaal banen’, aldus Marlene de Koning, specialist in workforce-innovatie en -technologie bij PwC. ‘Ook in sectoren waar met AI werkzaamheden geautomatiseerd kunnen worden, is het aantal vacatureplaatsingen tussen 2021 en 2024 toegenomen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan klantenservicemedewerkers.’

Nieuwe skills steeds belangrijker

PwC’s AI Jobs Barometer is een wereldwijde, meerjarige analyse van bijna één miljard vacatureplaatsingen, waarvan ruim vijftien miljoen in Nederland. De nieuwste editie kent enkele verrassende uitkomsten. Zo is opvallend dat de diplomavereisten voor AI-intensieve functies dalen. In 2019 werd nog in 67 procent van deze vacatureplaatsingen gevraagd om een diploma; in 2024 is dat gedaald naar 62 procent. Tegelijkertijd wordt vaker gevraagd naar concrete vaardigheden.

‘Dit kan een versnelling betekenen van het zogenoemde “skills-based hiring” - het aannemen op basis van vaardigheden -, en daarmee de “democratisering” van de arbeidsmarkt’, aldus De Koning. Anders gezegd: AI vergroot de toegankelijkheid van de arbeidsmarkt.

Wereldwijd werd vorig jaar in ongeveer twee procent van de vacatureplaatsingen gevraagd om minstens één AI-vaardigheid. De informatie- en communicatiesector is wereldwijd koploper. In Nederland wordt in vijf procent van de vacatures in deze sector om minstens één AI-vaardigheid gevraagd. ‘Ook al ligt het percentage hoger dan het mondiale gemiddelde, toch vind ik het opvallend laag’, aldus De Koning. ‘Mogelijk gaan bedrijven er al vanuit dat sollicitanten deze vaardigheden hebben, bijvoorbeeld bij specifieke ICT-functies.’

AI-geletterdheid van medewerkers

AI vormt dus minder een bedreiging, maar kan medewerkers verrijken, juist met nieuwe vaardigheden. Organisaties moeten werken aan de AI-geletterdheid van hun medewerkers. Dat is een verplichting uit de EU Artificial Intelligence Act – een juridisch kader dat is bedoeld om betrouwbare AI in Europa te bevorderen. Bedrijven hebben de verplichting om te rapporteren welke inspanningen ze op dat gebied hebben verricht. Ook dit draagt bij aan de verrijking. 

AI als strategische noodzaak

Voor werkgevers is AI-geletterdheid van hun medewerkers niet slechts een verplichting, het is een belangrijke voorwaarde voor het borgen van onze productiviteitsgroei op lange termijn. AI is dan ook al lang geen hype meer, maar een strategische noodzaak voor zo’n beetje ieder bedrijf in Nederland. De Koning: ‘AI pas je toe als je kijkt naar een groeistrategie en waardecreatie. Met AI kun je namelijk op meerdere niveaus waarde creëren, bijvoorbeeld wat betreft de kwaliteit van je producten of diensten, het volume van je outputs of de vaardigheden van je medewerkers. Bij dat laatste kun je bijvoorbeeld denken aan klantcontactcenters. Medewerkers van de eerstelijnssupport kunnen met behulp van AI ook tweede- en derdelijns-supportvragen beantwoorden.’

De Koning roept organisaties daarom op in te zetten op de ontwikkeling van de AI-vaardigheden en -geletterdheid van medewerkers. ‘De adoptie van nieuwe technologie is minstens net zo belangrijk als de implementatie ervan. Organisaties moeten niet alleen meer kijken naar hoeveel mensen ze nodig hebben, maar naar hoeveel mensen én technologie.’