Routekaart voor AI-gedreven productiviteit
In het rapport Van beleidsambitie naar uitvoeringskracht van Barbara Baarsma, Joris van Gelder en Sander van Veldhuizen wordt een routekaart geschetst voor AI-gedreven productiviteit. De urgentie is groot: economische groei moet de komende jaren vooral uit productiviteitsgroei komen. In de publieke sector is dat extra uitdagend door de arbeidsintensieve aard van diensten en het ontbreken van marktprikkels.
Toch zijn er hoopvolle signalen. AI-toepassingen zoals generatieve en agentic AI kunnen zowel administratieve lasten verlichten als complexe werkprocessen ondersteunen. Voorbeelden uit binnen- en buitenland, van Amsterdamse B1-vertalers tot het Estse Bürokratt, tonen aan dat de technologie werkt. Maar implementatie blijft achter door versnippering, angst en gebrek aan eigenaarschap.
Het rapport pleit voor een pragmatische aanpak in vier stappen:
- Veranker AI op bestuurlijk niveau met gedeeld eigenaarschap.
- Start met kleine pilots en schaal stapsgewijs op.
- Kies voor veilige EU-cloudoplossingen en werk aan technologische soevereiniteit.
- Bouw een organisatiebreed datafundament om versnippering te voorkomen.
Zonder actie dreigt stilstand. Wachttijden, kwaliteitsverlies en maatschappelijke tweedeling nemen toe. Tegelijkertijd groeit het risico van ‘schaduw-AI’: medewerkers gebruiken ongecontroleerde AI-tools buiten het zicht van IT, met alle risico’s van dien.
Vijf versnellers voor AI in de publieke sector
Nederland is goed gepositioneerd om AI verantwoord te implementeren. Het staat hoog op internationale ranglijsten en beschikt over stevige juridische kaders. Maar om de belofte van AI waar te maken, kunnen deze vijf actiepunten helpen:
- Doorbreek de risico-reflex en stimuleer een lerende AI-cultuur.
- Versnel met kleinschalige pilots en versterk digitale vaardigheden.
- Kies oplossingen die direct voordeel bieden voor burgers en bedrijven.
- Bouw een veilige, schaalbare infrastructuur die voldoet aan wetgeving.
- Beperk afhankelijkheid door flexibele systemen en gezamenlijke inkoopstrategieën tussen publieke organisaties.
AI is geen toekomstmuziek; het is de hefboom die vandaag al kan zorgen voor een sterkere, slimmere en meer veerkrachtige publieke sector.
Van beleidsambitie naar uitvoeringskracht
Een routekaart voor AI-gedreven productiviteit in de publieke sector
