Van ‘zombie’- naar ‘engel’-baan door omscholing en afstemming

Risicovolle banen toekomstbestendig maken

Zo'n 1,6 miljoen banen in Nederland dreigen te verdwijnen omdat ze op termijn overbodig zijn. Om te voorkomen dat 1,6 miljoen mensen aan de zijlijn komen te staan, is omscholing cruciaal. Omscholing betekent niet het leren van compleet andere vaardigheden. 82 procent van de bestaande vaardigheden heeft potentie in andere banen waaraan op lange termijn wel behoefte is. Een ander deel van de oplossing ligt in het afstemmen van vraag en aanbod tussen arbeidsmarktregio’s. Dat blijkt uit het onderzoek ‘How to make vulnerable jobs ready for the future’ van PwC.

Job Proximity Assessment

Deze video laat een voorbeeld zien van een 'job proximity assessment', waarmee u inzicht krijgt in de overeenkomst van twee beroepen op basis van de vaardigheden die ook bruikbaar zijn in andere beroepen. Het laat zien welke risicovolle banen moeten worden omgeschoold om ze toekomstbestendig te maken.

Banen die op termijn verdwijnen door digitalisering

Door Covid-19 zijn vele banen verloren gegaan, maar de Nederlandse regering heeft door het nemen van steunmaatregelen ook arbeidsplaatsen in stand weten te houden in sectoren die hard zijn getroffen door de crisis, zoals vervoer, toerisme, vrijetijdsbesteding en detailhandel. ‘Een aantal van deze banen zal in de toekomst waarschijnlijk minder relevant zijn en alsnog verdwijnen’, voorspelt Jan Willem Velthuijsen, hoofdeconoom bij PwC. ‘Dat komt vooral door voortschrijdende digitalisering die leidt tot automatisering en een vraag naar andere, nieuwe vaardigheden.’ De dubbele ontwrichting op de arbeidsmarkt - Covid-19 en verder oprukkende technologie - is de oorzaak van het ontstaan van zogenoemde ‘zombie’-banen: banen die op dit moment door middel van steunprogramma's in leven worden gehouden, maar in hun huidige vorm in de toekomst overbodig worden.

‘Ons onderzoek laat zien dat 82 procent van de vaardigheden die nodig zijn voor de banen die onder druk staan, ook bruikbaar zijn in andere beroepen. Veel van de beschikbare vaardigheden van verouderde banen zijn dus nog steeds zeer waardevol op de arbeidsmarkt.'

Bastiaan StarinkPwC

Oude vaardigheden inzetbaar in nieuwe banen

Naast ‘zombie’-banen zijn er ook stabiele en ‘engel’-banen: banen waar nu al, maar juist ook op termijn veel vraag naar is, terwijl het aanbod daarop nog achterblijft. ‘Om mensen van een ‘zombie’-baan naar een ‘engel’-baan te krijgen, ligt de oplossing allereerst in om- en bijscholing’, stelt Bastiaan Starink, Future of Work-specialist bij PwC. ‘Ons onderzoek laat zien dat 82 procent van de vaardigheden die nodig zijn voor de banen die onder druk staan, ook bruikbaar zijn in andere beroepen. Veel van de beschikbare vaardigheden van verouderde banen zijn dus nog steeds zeer waardevol op de arbeidsmarkt. Zo is callcentermedewerker een baan die mogelijk onder druk staat, maar veel van de vaardigheden die voor deze baan nodig zijn, zijn ook nodig voor een stabiele administratieve functie.’

Banen staan niet overal in gelijke mate onder druk

Om- en bijscholing is het ene deel van de oplossing. Het beter afstemmen van vraag en aanbod tussen arbeidsmarktregio’s het andere. In de ene regio kunnen banen onder druk staan, terwijl er in een andere regio juist nog vraag naar is. ‘In ons onderzoek zien we dat de baan van receptionist in de toekomst onder druk komt te staan, maar niet in gelijke mate in alle regio’s. Er zullen nog steeds regionale verschillen zijn in de vooruitzichten voor verschillende banen. De oplossing ligt dan niet in omscholing en verandering van beroep, maar in het kijken naar andere regio's of bedrijfstakken’, besluit Bastiaan Starink.