Energietransitie vraagt eigenlijk het onmogelijke van provinciebesturen

22/05/19

Om de urgentie van de energietransitie kan inmiddels niemand meer heen. Zeker de provincies niet, want daar moet de omslag voor een belangrijk deel gebeuren. Maar de energietransitie vraagt om een eigenschap waar Provinciale Staten van nature niet royaal mee uitgerust zijn: een lange adem.

Bestuurlijke manieren om de transitie te volbrengen

Om als provincie toch de doelen te kunnen halen, is het daarom zaak niet alleen te werken aan de feitelijke transitie, maar om ook na te denken over bestuurlijke manieren om de transitie te volbrengen. Want bij elke vierjaarlijkse wisseling van de wacht verschuiven ook de bestuurlijke prioriteiten en pakken nieuwe handen de lopende dossiers op. Terwijl de energietransitie een opgave is van de buitencategorie, die vraagt om continuïteit en strategische keuzes.

In lijn met de klimaatdoelen

Maar hoe kunnen Provinciale Staten voorkomen dat hun bestuurlijke tijdelijkheid de energietransitie in de weg zit? Hoe kunnen lessen uit eerdere initiatieven behouden blijven en efficiënt worden gedeeld? Het is allereerst belangrijk dat het transitiebeleid integraal is. Al het beleid op bijvoorbeeld mobiliteit, landschap, waterbeheer, wonen, industrie, de eigen bedrijfsvoering en het economische beleid moeten structureel in lijn zijn met de klimaatdoelen. Dus als er een aparte nota over de energietransitie is, en het thema komt verder nergens anders naar voren, dan moeten de gedeputeerden terug naar de tekentafel.

Keurig rapporteren dat er geld is besteed voldoet niet

Een andere manier om draagvlak te stimuleren én de transitie vooruit te helpen, is helderheid over behaalde en niet-behaalde resultaten. Elk provincie-jaarverslag bevat een weergave van de uitgaven, maar de opbrengsten die daar tegenover staan zijn meestal nergens terug te vinden. Terwijl juist bij de energietransitie het rendement cruciaal is. Rendement in CO₂-besparing, in extra banen, in innovatie, in luchtkwaliteit, enzovoort. De accountant kan Provinciale Staten hierbij helpen als adviseur, maar ook als factchecker.

Een nieuw type ambtenaar misschien?

Maar misschien is het ook wel tijd voor een nieuw type ambtenaar. De installatie van speciale transitieambtenaren zou voor continuïteit, duurzaam inzicht in de materie, kennis van zaken, kosteneffectiviteit en een politiek-neutrale benadering een zegen zijn. Een ambtenaar die mobiel is en die net zo makkelijk een dag bij een andere overheid werkt, omdat de transitie niet stopt bij provincie- of gemeentegrenzen. En waarom niet? De energietransitie is nu eenmaal te groot, te complex en te veelarmig om erbij te doen.